Mr. Solana - Kosova can’t wait for longer!

First published on 'The ALBANIAN' - London - November 2006

Mr. Solana - Kosova can’t wait for longer!

Since it started, almost a hundred years earlier, the Frankenstein Balkan Experiment designed and approved in the corridors of power in Paris, Berlin, Moscow, London and Rome - it had one destiny: Destruction, Genocide, chauvinism and murder.

Infamously and tragically approved then by “European Powers” the project could not have been more unnatural, unjust and unreal. It disturbed the ethnic map and the regional national make-up on the SEE and over fulfilled the bloody appetite of the chief ultra chauvinists of the south slaves: the Serbs of Karadjeordje (the Black Djordje).

Tragically against all of the Albanian struggle for independence from the Ottoman Empire and totally against the will of its people, Kosova was annexed to Serbia with open support of Russia and France.

Balkan at the end of XX century was a time bomb waiting to explode and Kosova was its trigger and its dynamite, just ticking to blow.
The little Albania which came out of the start of that very European “dirty game” was and still is: the only state surrounded by its own people who were to be oppressed, for a 100 years, under the very nose of those “standard makers”.
During the start of the XX century, against the political dreams and lifelong determination of then 93% of the albanian population of Kosova, the intrigues and secret deals of European corrupted powers, counterweighted more tragically toward the blood thirsty Serbs.
The ‘self determination’ principle which was just introduced at the Old Continent from a great president of the New World - Mr. Woodrow Wilson at the Paris Peace Conference 1919, had its application for all nations in Balkans ever since they came to exist from the ruins of the Sick Man (Ottoman Empire) but only NOT for the Albanians.

The same principle which made America gain its Independence from Britain and become USA, it is the same principle the which was forcefully and ferociously self-suited and used by most of the European Powers; the very idea which reunificated Germans at the end of the cold war, which inspired the whole Central +South Eastern Europe; the Checks, the Slovaks, the Slovenes, the Croats and even Macedonians or recently Montenegrins seems “impossible” at the down of the Balkan Nation States then and now: “to soon”, “rather early” or “not quite sure” for the pedant hypocrite “professors “ of the Old Continent from Brussels & Paris to Moscow.
Situation and the tragically injustice toward Albanian factor has not changed much of the century-arch of time at the Old Continent.
The fate and the melodrama for few Orthodox Monasteries (which are anything but Christians and who only promote hate) and Serbian villages in Kosova, for the Standard makers, is more valid then over 2 million Albanians in Kosova, which again and again, after almost 100 years of forced migration still make up more the 92 % of Kosova demographical map.

Their dreams, their lives, their burned houses, their shattered life’s, their raped mothers and sisters, destroyed families, their converted old churches to the new Serbian orthodox ones, their dignity, their schools, their language heritage etc; does not mater before the “God chosen people - the Serbs” even though when the later have come as occupators (not as Christian evangelists; NO!), ever since in the Albanian lands.

These “minor things” did not mater in March 1878 at the San Stefano Treaty, on July 1878 at Berlin Treaty, on 1913 in London, on 1914 in Paris, in Yalta, during Tito’s ruthless oppression, during the Rankovich ethnic cleansing in 1964, nor after the proclamation the Kosova’s Constitution in Kacanik 1991, not in Dayton not in Rambullet and as it seems, not much now. Nothing has changed in the heart and psyche and of the Europeans Politics. Only that the behaviour gets more sophisticated and disguised.

But some only little other things have changed; “European Troika” can no longer impose its dismissal as then. America has saved European buttocks twice (once from Hitler and once from Soviets); Europe is no more The Ultimate Centre of Political Power and Marshal Plan has long been forgotten; Even the standards have changed for some (remember Greece and Spain, we in Brussels did not mind their ‘splendid’ standards then?)
Yep! Now we are all equal before the Hague. Sometime, someone is even more equal then the others. Now the freedom is not earned, but it is ‘presented as a charitable presentation, with some Brussels chocolate sprinkles, as a God-forsaken cake.

Now we do not catch the big criminals, now we deal with the little pigs in the Balkan pond. We even pay big money for them. We ask the swordfishes in Belgrade or scorpions in Serbska Republic, to hand over the snakes so we can let the crocodiles in.
Now we have created a mirage-miracle-idea of join the big pond with chlorine & sterile waters of Brussels. If you want to be part of our double standard Club, hand over some little snakes so we can bless and welcome you in. Just for a show or theatrical gesture which later can be glossed on the tabloids or bombard our TV screens as a very European Soup Opera.
Now we advice and pamper the political leaders to do as we say (advice) but not do as we do or as we did, not long ago!

Oho No! There were other times then, when we did any thing written or unwritten in the Machiavellian books. Now it is time for standard monitoring chefs of the fake cuisine of European power-corners. Now we have cleaner costumes who spend millions doing nothing on their Kafkaesque offices in Prishtina, now we translate billions of pages in three or four obscure languages only to make the chariot heavier so the naive Balkan Leaders of Kosova can spend more time wondering about the standards just like the schizophrenics in the Frankenstein laboratories; Standards? Measures? Monitoring? ISO?, Metric System?, Square or Oval? Local or Global Electoral System? Democracy or Alienocracy? Supreme or Secondary? “Ohh! What the they mean by this?” and “Why the hell they say that, now?!”
Independence or observed independence? Milk or Semi-skimmed Milk? Cheeps or French Fries? Scrambled eggs or Yoke Eggs?

This old tragic-comical story has not ended yet for Albanians in Kosova. Its Eugene Ionesko -like drama, in Brussels script, will only get worse before it gets any better.

We now hear for ‘standards before the status’ which otherwise for a civilized observer can be translated – “the chariot before the horses of the Kosova economy” ; we listen to common jargons of the Orwellian syntax such as “12/44” for ‘UNMIK’ ‘Contact Group’ “UN Envoy”, “Chief EU Envoy” “Press Secretary of the Press Office” for ‘Brussels MP’ for EU, for TTUUEs, for FIU FIUs, for BE Representative Office, for PIU-PIUUU, or even for QIU-QIUU; in short - for everything that only the sick mind of the European Burocracy in Brussels can compose and experiment with poor Albanians in Kosova.



The Old Continent is now looking with the ‘Kosova Status Dossie’ in its hand as Hamlet at scalp of the murdered and pondering the dilemma(s):”To act or to play?” then, couple of minutes later “To wait or to go?” then again, one hour later “To delay or to postpone” following with “To promise or to lecture?” or sometimes “To delude or to show up, alla Carla Del Ponte?” coming up with moments of brilliance “Do I cover the shit here, or do I dump the corpse(s) as fare as to Moscow or Peking?” and later, when sober, even “To condemn or to let the murderer get away?

What ever the actions, which ever the pitch, we now are sure that, there will be by the same actors who will play the last act of the bloody dirty Drama which started one hundred years earlier at the back yard (once it was the heart…) of the Old Continent.

Today one thing it true and clear, Kosova’s Independence it is a historical destiny to become reality.
‘But not yet!’- Solana Says.
The tricks of Old Continent and its masters of delay and deception are still in business.

Although, today the honourable Yorkshire MP Mr Robin Cook and Britain’s finest man of the modern politics, who shaked the conscience of Europe at the end of the 20th Century, is no longer with us, his principles have confirmed one thing that the true values where the Old Continent has been founded are still as valid as ever.

The question of the questions for Albanian in Kosova now is: Will the Europe hamper, delay and betray again the freedom fighters of Kosova, or will it help to built a multiethnic healthy state? Will the whole Balkan region be enflamed again, this time catastrophically, as there will be no Rambullet Castle walls, nor cold waters of Ohrid Lake to contain and restrain the century old unstoppable will of the whole 7 million Albanians in the Balkans for freedom and justice? Which Europe are we going to see? That of the past?
Lets wait few more months. Kosova will spell its true secrets.

© Shpetim Alimeta - England - 9th Oct. 2006

Moment Aeroportesh

Si humbëm kështu !?
Metrove pa ajër dhe rreze Djelli,
blloqeve me trafik të zhurmshëm.
Pa një Hënëz Prilli,
pa një mimozë,
mizërisë t’pafund të zyrave
pa një gjethe pendimi.
Ne, që midhje të gjalla
dikur përpinim buzë detit,
tani vec rrufisim kafenë e shkretë
shërbyer me gotë kartoni.

Si u tretëm kështu !?
Shkretëtirës pa shpirt të konsumit;
pa një fëshkëllime mëngjezi
poshtë ballkonit
për një siluete të njohur
me një grusht portokallesh
prej Jonit.
Ne që serenatë për vajzat
e konviktit
derdhnim lumë;
Ne, që plazhit digjeshim
për gjumë.

Si u zhdukem kështu?!
Rrugëve të kërkimit,
pa një piknik shokësh
Parkut të Shtatorit
me Raki Skrapari
përmalluar.
Pa një udhëtim studentor
vagonave të trenit pa biletë,
mbështjell me tym duhani
dhe ndonjë Loletë
Ne, që gdhiheshim
t’u qesh dhe me ‘Byronë’,
tani humorin e paskemi pa jetë.

© Copyright Shpetim Alimeta - Heathrow 2005





Për Miqtë e mi, brezit të Dhjetorit '90-të, kudo që janë...

Ne tē zakonshmit

Ne sot tē fundit u zgjuam
me pērtes kafenē e pimē,
ngadalē nē dritare rrobat nderēm
nje tavoline sterile pēr veten shtruam
banjo me avull
gatitēm me kujdes,
gazetat e tē Dielēs
shfletuam pa ndonjē kureshtje
kēpucet bojatisēm pēr nesēr.
Dhe kur dita ngrysej
Per hir tē traditēs
Ca serialē televiziv pamē
pa ndonjē qellim
Picēn e zakonshme porositēm
T’n’a e sjellin te dera,
………………………

Ne tē zakonshmit,
veshje tē njellojta perdorim
rrugēs pa u vērejtur ecim,
makina tē zakonshme ngasim,
fjalē tē pa jeta flasim,
pershtypje nuk bejmē,
kondom pērdorim gjithmonē,
nuk njohim gjitonet
dhe zakonisht nuk votojmē.

Ne tē zakonshmit
Ngrohemi nga i njējti Diell i zakonshēm
Hije mbi tokē bejme
Dhe ajer si gjithē tē tjerēt thithim
Kur lindim e kur vdesim
asnjeri s’na vēren

Ne tē zakonshmit;
Tē pazakonshēm
Jemi nē numēr

Copyrights © Shpetim Alimeta Londēr 1999

Lutja

Lutja

Ky mëngjes Riviere
atëhere,
tretur do t’jetë
Zallishtes së bregut
shkujdesje pushimesh
s’do kemi.
Kafetë dhe gazetat
do nxijnë pasdrekash
seancave të prehjes sonë të lodhur.
Kepucët e Carlit
në kishë a xhami
Godoja do vesh’.
Tek Parku i Tiranës
dashurite kur t’ndizen,
ushtarë manjakë
dhe policë të dehur,
nga dheu do mbijne.
Fjalime patetike për Besën
pabesia ka per t’i mbajtur
tek sheshi i Heroit.
Aparatet e vjedhur ‘Olimpus’
lypsave në trotuare
fotografë të shumtë diletantë
kane per t’u dhuruar
me deshirë.
Vapa e nxeht e asfaltit
kioskat mizerie
ka për t’i zhuritur në mesditë
si një ëndërr e marrë.
Ambalazhet, qeskat e pista,
kokrrat e shalqinjëve,
e gjithë hedhurinat e qytetit,
në një kortezh Disney
Bashkisë kanë për t’i kënduar
përgjat Bulevardid të Madh:
“Haleluja, hale, hale…
Haleluja, hale, hale…luja!”

Bananeshitësit e lumtur,
Viza dhe pashaporta të rreme
kanë për të shpërndarë
ligjerisht.
Dhe Ti menjëherë
Lutjen time
ke per t’kujtuar.

© Copyright Shpetim Alimeta - Dhërmi / Vlore 1994

Brenga e Panit

Brenga e Panit


Fyelli i lënduar;
Orët e tua
të tjera liqene muzash
të tjera vatra zjarri
po ndezin tani.

Zani i zemrës
përgjumjen e hime
përkedhel me zhuka
në agimin e pyllit
me Oiii

Ehh, fyelli i cobanit
me pagure tharë
epshet vajzërore
në ritmin e pyllit
vaditi pa fjalë

Tej në kallamishte
kur Era vajin hedh,
Eko shkon zbuluar
sikur është një Zanë,
sikur është një drer.

Fustani i mikeshës
sorkadhet c’i zgjoi
u avit dhe Hëna
pllajën të lulnoj

© Copyright Shpetim Alimeta - 1999 London

Kthimi

Kthimi


Haruar mbetën disqet në cep,
librat kërkush më s’i hap
si më parë,
nimfat e rrugës
rimel të hirt hutimi
hedhur syve kanë,
e buzëve të kuqe ndopak maraz

Filmat s’mbërijnë më kinemasë
për cudi
dhe miqtë e vjetër
në kafe si shoh si më parë,
Skelete stolash
mbetën mes parqeve,
simbol i një stine me kanibalë

Stadiumi i tharë nga hareja
e gjinkallat për dreq
nuk janë ngjirur;
Tregut me zhurmë
u shurdh njerëzia;
Taksistet me mjekër
të shqyejnë në turrmë.

Tek endem vetëm
rrugëve pa të njohur,
kërkoj të gjej ndonjë romancë…
Në ka dicka
që duhet mëshiruar,
është kjo shëtitore
e kjo Vjeshtë e ngrohtë.

© Copyright Shpetim Alimeta May 1998 London

Pas Telefonates

Pas Telefonatës…


Tregomë mua
sonte ma në fund!
Pse kerkon të fshehësh dëshpërmin?
Ti që dimrat drodhe me një furk,
Ti që vatrën ngrohe me një frymë

Thuam sonte
buza pa t’u dridhur
pa ofshama malli
pa mejtim,
ku është zemra jote e madhe
ku ësht shprti Yt Ilir?

Herët që pa gdhirë
kur ngrihesh,
të gatuash buken si askund;
A s’më ndih’ mua,
krejt t’marrin?
A s’më ledhaton Ti flokët
si dikur?

Kur dikush një lajm t’sjell
prej s’largu,
Kur Ti zemër merr për pak
si flutur;
A s’të duket Zoti i padhimbsur?
A s’të thyet zemra
si një gurr?!

Vitet tej përtypin shpresën,
Murret vec dëgjojnë lutjet-lumë,
Thuam sonte;
A mos t’u sos durimi?
Më rrëfe t’lutem;
C’farë në Botë
ka ‘Fund’?

© Copyright Shpetim Alimeta - 28/12/1999 London

Ndarje ne Itake

Si cdo mēngjes,
si cdo shkēlqim
mbaroi dhe kjo ngrohtēsi
nē faqe ke nje lamtumirē
nē sy t’fillon njē trill.
C'u ngrit njē pulēbardhē
e qamja kaploi shpirtin
mē vjen njē mall vere
mē vjen nje dehje dimri.
Tē ik tē marrē dhenē
Tē mbyllem vec me Tinē
Asnjē tē mos na gjejē
Pa hir nē Perēndinē
Pa celular, pa vizitorē
atje me pak tē mira
me vjeshtēn do magjepsemi
me retē do bejmē cudira.
Tē dy nga pak ligsht
Nē fyt do t'na mblidhet
si nje humbje e brishtē
e pēr miqtē e ikur tutje
Me fund nga njē gotē do kthejmē.
Pastaj do pimē pēr lashtēsinē
e filozofē anoimē
pēr bukurinē antike,
lirēn e vjetēr
dhe orakujt Druidē.
Mes zjarmit prej fundvjeshte
nē na zēntē shiu,
teatrit tē lashtē do harohemi
nēn ullinjtē e mocēm,
nē heshtje,
me u pērpjek tē kapin
ndjesinē e asaj jete
pa kthim
e pa ndotjet moderne.

E pastaj, mike;
Me Ty tē gdhihem
me Ty tē shkrihem
limaneve tē lashta tē Mesdheut.
Tani kur strehza ime mē thēret,
flokēve tē Tu mē mbeti vullneti
e belin tēnd porsi Hyjni
lēmoj si mermer
mēngjezeve nē detin Jon.
Pas numērimit tē yjeve nē qiell
bisedave pa ndonjē lidhje
me Hēnēn e plote
dhe akteve Homerike
Me ty mē pihet
me Ty mē flitet
me ty mē behet
me ty tē ngrihem
ndēr mbulesat e bardha
sipēr dheut tē t’parēve

Kur nē sy tē shihemi
Si fajtor adoleshentē
Deshiroj tē t’rrēmbej
Si njē virgjēreshē prej dere tē dēgjuar
Dhe tē t’coj nē njē dhomēz hoteli
Buzē Egjeut
pēr tē t’pērkushtuar
gjithē kēngēt e vjetra;
Pēr tē ndukur, puthur e kafshuar
me afsh tē pērvēluar
pēr tē t’shqyer kēmishēn
dhe gjoksin e bardhe tē cliruar
pēr t’a shtrydhur
si nje epoke qē s’dua t’a humb.

© Shpetim Alimeta 2004

Ne Struge

Nē Strugē


U nisa
Me njēmijē ēndra
dhe rrugēza tē prera nē mes
Vec tē t’i shihja sytē.
Nē shpinē: peshēn e brinjēs
dhe fjalēn e mēmēs,
nē zemēr: shikimin e tim Ati
dhe brengēn e Arbrit.
U nisa
pēr tek mitra e Drinit
qē buzēt e plasura
t’Liridonēs ka njomur
e gjakun Pellazg ka pastruar.
nē mote tē ndotur plot
me ulurima Ujqish tē egēr
E jargē cakenjsh.

T’mbarsur janē malet pēreth
E murgjit e Brukselit vargje monotone
Nēn ajrin e rēnduar me temjan politesk
Murmurisin

U nisa
e si nje arratin kalova,
i penduar,
mes pēr mes detit e maleve
pēr tē mbēritur kaq pranē
liqenit t’pa fajshēm
dhe shpirtit te trazuar tē poetit.
tē dēgjonja klithmēn
e thirjet e tē parērve
pēr Liri nēn qiell tē hapur
Nē Sturgē,
si nē shtēpinē time,
njerēzit tē prekin
me bujarinē fisnike,
nē Strugē,
ēshtē rringjallur njē shpresē.

© Shpētim Alimeta, Struge 2003

Ender Ballkanike

Endër Ballkanike

Buzëmbrëmje.
Kuajt e djersur
Kalorësit e ushtrive të mekura
Erdhën dhe mbrehën
T’rraskapitur.
Troku i tyre
Murgeshat besnike zgjoi.
Turfullimat
Ngrohën me avuj,
kurmin e dehur
të një muze Epirote
Pylli i pishave të vjetra
Ndodhira të mocme e trille endacakësh
Nisi të tjehrri

*******
Një manastir i braktisur
Kurator nopran
e skutë kureshtjeje
Qe në këto anë.
Aty shpesh,
Prijësit të vegjëlit e tyre
patën futur për shpëtim.
Udhësit e viseve t’përtejme
Kishin bujtur
per shlodhje e shërim.
I dërguari i Despotit
Verë të bekuar
pat pirë gjer ne te gdhirë

E…tek e vona,
filma bardh e zi
qenë xhiruar me frymë marksiste

Por nuk dihej
Nëse dikush kish ndjerë
Magjinë dhe peshën
E temjanit të kohës
Tek shkrihej në lirën dhe lahutën
Arbëreshe

© Shpetim Alimeta London ‘98







Kosova në kronikat e kahershme

Kumte tradhëtie
Si në kohët Bizantine
Ende përcillen
Poshtë e përpjetë
Perandorive që shkuan

Demonët e padrejtësisë
Akoma pozojnë si Hamletër.
Një maskë humanizmi
Bota e Lirë
Për vehte s’po gjen
Dheut te Ilirëve

Qielli i mbarsur është me dhimbje
Drini thikat Makbethiane
Nga gryka në grykë
Shplan pa vajtim

Malet Dardane
Mezi po durokan
Dëboren të shkrijnë
Per të tharë etjen e shqipeve për Liri
Orakujt dridhen në makth
Tek tregojnë të vërteta
Që ftohtësia e dheut
Zjarret Osmane
Intrigat Evropjane e…
Kolera e Kuqe
Dot s’i mbuluan me hi.

Kosovë…
Një nga një emisarët
Ikin e vijnë
…Njëri pas tjetërit
Politi-profesorët pedant
Përpiqen të mësojne nje këngë
që Ti e njeh mirë.
Vitet buzën tënde kanë tharë
Korbat kanë zëne të përgojin
Keqas
Dëshiren Tënde
Për t’fluturuar e LIRE.

© Shpëtim Alimeta London ‘98-‘99

NE harojme sepse duhet te harojme, dhe jo sepse NE do te harojme.

Botuar tek "The Albanian" Londer Qershor '06

Eshte nje thenie tek ‘Inferno’ e Dantes qe shpesh me sillet perqak tek shikoj punimet e Ekspozites se fundit ne pritje per tu hapur, “ Kujtese dhe Peisazh” ( Memory and Landscape) te Artistit Naim Maqedonci qe thote: “ Arti, sa te mundet, ndjek natyren, porsi nje nxenes qe perserit mjeshtrin e vet, keshtu arti duhet te jete, sikur te qe, nje femije e Zotit”. Kjo ndodh me mua, jo thjesht se ngjyrat dhe siluetat e furcave te vajit te Naimit krijojne mrekullisht nje pjeses, nje grimcez, nje pamje te bekuar te Natyres porse mesazhi dhe dedikimi i punes se Tij si artist ka nje vlere prej femije te Zotit.
E kam fjalen per ate dimension gati sublim qe percjell piktura dhe punimet e Naimit. Puna e tij ka nje piknisje mbinjerzore, ka nje burim gati sherues dhe qetesues njekohesisht, ashtu sikurse mundet te ket per nje njeri tejet te vrare shpirterisht tek shikon mbrekullite e Natures pereth.
Arti i Naimit nuk eshte per te kaluar kohen. Ai nuk rendet pas modave te kota.
Arti i Tij arrin te sheroj nje viktime te dhunes dhe menxyres Serbe ne Kosove. Gjithe puna nje-vjecare e autorit, i dedikohet nje vajze prej Kosove, qe eshte keqtrajtuar qe eshte gjate jetes se saj ne Kosove.

Autori, ne procesin e krijimit, vecse ka realizuar nje deshire te vajzes Kosovare, e cila ka vetem nje kerkese ; “Te shikoje Natyren” Ajo vetem do te harroje duke u gjetur qofte dhe ne imagjinaten e saj, prej krijese te Zotit, ne gjirin e Natyres. Kaq i madh eshte humbja e besimit te Njeriu, sikur ky (njeriu) te mos qe edhe Ai nje krijese e Zotit! Apo, kushedi ?
Autori, si nje sherues i falur nga Zoti, perpiqet te realizoje kete deshire te vajzes se traumatizuar. Ai futet ne labirinthet e shpirtiti te viktimes dhe ndane me te dhimbjen dhe terrorin. Artisti ne kete drejtim eshte me nje mision shume fisnik pervecse qellimit estetik. Ashtu sikurse Robert Browning( 1812-89) i thoshte artistit “ Puna jote eshte te pikturoje shpirtin e njeriut.” Ashtu dhe ne kete mision qe duket se eshte arritur paq, arti i Naimit perpiqet edhe te na transmetoje ate depresion dhe ate turbullim te shpirtit te femres pas traumes se luftes ne Kosove.
Ne fjelet e nje shqipeje qe tingellon bukur nga Naim Maqedonci, ndonese e ka lene Kosoven fare femij, ai shprehet : “Ekspozita ime ‘Kujtese dhe Peisazh’ eshte dicka rreth dhimbjes, porse dhimbja, mundet te ndahet bashkarisht”
Dhe autori, me kete Ekspozite, ndan me vajzen shqiptare prej Kosoves dhimbjen e saj.
Nuk mjaftuan as edhe seancat e degjimit 6-7 muajsh prej intervistave te gjata per te ndare dhimbjen me viktimen.

Dihet se per nje te depresuar apo te semuri mendor, dhurat me te madhe nuk mundet te ket sesa te gjendet dikush qe te ofroje paqe dhe qetesi. Dikush qe te ofroj ate c’ka vetem Zoti e ka krijuar, Natyren. Dikush qe te digjoje me vemendje dhe te ndaj dhimbjen me Ty, ne momente humbjeje te besimit, eshte me shume sesa nje kalimtar.
Naimi me thote; “S’kam pas mundesine me e ndihmu ma shume ate vajz,…nuk munda t’a ndihmoja me te holla(financiarisht) por vecse jam munduar te ndaj dhimjen me Ate vajze.” Dhe artisti, qe per te jetuar punon si Kuzhinier ne Resorantin e vellai te tij, nuk mundet te ndihmonte me shume se kaq them une. Ne raste te tilla te hollat kane shume, shume ma pak vlere, sesa gatishmeria per te ndare dhimbjen me gjithe fuqine e shpirtit dhe te imagjinates qe duhet dhe kerkohet per nje ekspozite pikture.

Me tutje ai me tregon me nje sinqeritet qe une e vlersoj mjaft, “…mundet me pa ne punimet e mija, fytyren e femnes ne sfondine depresionit.” Ai vete thote se “kur kam pikturu, une gjithmon kam pas parasysh fytyren e cikes” dhe ne pergjithesi personin e femres qe ka kaluar permes menxurave te luftes ne Kosove.
Dhe vertet, ashtu sikur Aristoteli 322PK tek Metafizika thoshte “ Arti eshte nje forme me e larte e njohjes sesa vete eksperienca.” Ashtu dhe punimet e Naimit kalojne, plaget, brengat e Kosoves, tymin e luftes se 99-tes, burgjet, perdhunimet dhe meren vetem me ate misjon qe ka arti i vertet qe nuk mundet te permblidhe me bukur pose nga Aristoteli ne nje tjeter rrjesht tek Fizika 320PK “Pjeserisht, arti mbaron ate c’ka Natyra nuk mundet t’a perpunoj, dhe pjeserisht, e imiton ate(Natyren)”.
Ne deshiren e sinqert te cikes(vajzes) prej Kosove, “ vetem per te harrue cdo gja..” autori i ekspozites “Kujtese dhe Peisazh” duket sikur kryhen ne detyrim moral karshi saj.
Ai ofrom driten dhe hijet e Natyres, ai jep nje relief abstrakt por edhet te kapshem njekohesisht. Naimi duket sikur mundohet ta mbaje fort ne koleksionet e tije, copeza prej terrenit, prej fushave ne vjeshte, prej luginave me trill Dimeror, prej pafundesise se Detit per te mbajtur nje premtim te pa shkruar karshi cikes(vajzes) prej Kosove qe” vecse do te harroje gjithcka…”
Dhe ne kete pune artistike mjaft te arritur Artisti i komunitetit Shqiptar ne Londer, me Ekspoziten e fundit “ Kujtese dhe Peisazh”(Memory and Landscape) ka sjell mjaft bukur pjesen e dhimbjes se tij, qe ka ndjere dhe ka ndare me vajzen dhe na fton te gjithe NE te lexojme dhimbjen, por duke u munduar te harojme ne gjirin e bekuar te Natyres. Njesoj sikur Matthew Arnnold(1822 –88) tek ‘Mungese’ na thoshte “ Dhe NE harojme sepse duhet te harojme, dhe jo sepse NE do te harojme”.
Punimet e Naimit jane nje vegullim e perndritshem i peizazhit edhe na sherojne edhe pse mundet te ndjehemi paksa keq. Shkoni dhe shikoni prej 23 – 25 Qershor, ne Galerine Nolias, Ekspoziten “ Kujtese dhe Peisazh” (Memory and Landscape) per te kupuar ate mision fisnik qe ka arti ne pergjithesi, qe midis te tjerash eshte: Te na fisnikeroje te gjitheve.

© Shpetim Alimeta per ALBANIAN Qershor 2006


Kush eshte Naim Maqedonci?

Naim Maqedonci ka kryer Gjimnazin ‘Sami Frasheri’ ne Prishtine.
Student i Vitit te Trete ne Kolegjin e Artit ne Wimbeldon / Londer
Kuzhinier Mjeshter ne Restorantin e mirnjohur ne zemer te Londres “KOHA”. Ai thote se gatimi dhe paraqitja e ushqimit eshte pa dyshim nje art i vertet.
Ekspozimi i tij e pare publik ne Londer ka qene ne nje ekspozim te Deutche Post Bank ne Rrugen Queen.
Ekspozita “ Kujtese dhe Peisazh” (Memory and Landscape) eshte paraqitja e tij me serioze gjer me tash.
Kujtese dhe Peisazh” (Memory and Landskape)
23 gjer me 25 Qershor 2006
Te Premten gjer te Dielen (1pm – 6pm) Te Henen (12pm – 4pm).
Galeria No2 ‘Nolias’
60 Great Suffolk Street,
SE1 0BL, Londer.

Mbaron ketu.

Dimri do të vijë përsëri në Shqipëri

Botuar tek ‘The Albanian’ Londer Mars 06

Sipas besimit të lashtë të shqiptarëve për ndërimin e stinëve, ardhja e Ditës së Verës shënon njëkohësisht dhe lënien pas të Dimrit.
Shqiptarët në besimin e tyre të Para-Krishtërimit , e shprehnin gëzimin dhe adhurimin e tyre per ardhjen e Pranverës, nëpërmjet festimit të Ditës së Verës që kryhej me ndarjen e ëmbëlsirave, veshjen e rrobave të reja me ngjyra, gërshetave të leshit të ngjyrosur me të kuq dhe te bardhë qe u viheshin ne dorë fëmijëve, shkuarjet në piknik me familjaret, te afërmit dhe gjitonët e lagjes.
Nga fëmijeria mbaj mend që kjo ishte një nga ditet më te vecanta që ime Më mundohej të na trajtonte me një zemërgjegjsi të pa shoqe tek shkonim familjarisht në ndonje pyll apo kodër qe i kish shpetur parrulles te mënxyreshme të Partise “T’u qepemi kodrave dhe maleve dhe… t’i shkatërojme ato si dhe fushat!”.

Unë atëhere nuk arrija t’a lidhja dot këtë shend me asnjë ‘festim’ tjeter zyrtar që paralajmërohej e bučiste në artopolantet e radios dhe televizionit partiak. Disa njerëz as qe mundet ta shpjegonin përse gjindja festonte ashtu atë Ditë Vere, që në fakt paralejmeronte më shumë sesa ardhjen e Verës, mbarimin e Dimrit.
Kjo feste, po të shikohej me imtesi, nuk dukej sikur kishte vulen dhe hovin qe i jepej ditëve të tjera që ishin bërë forcërisht ‘zakon’ me urdhër të Partisë së Punës.
Të gjithë atëhere e pëlqenim ate festë; qofshin komuniste, të deklasuar, punëtorë, fshatarë, familje të shpallura ‘Kulake’ dhe po të dije të kuptoje ashtu ‘duke lexuar midis reshtave’; familje të Krishtera, shqiptarë Ortodoks, Bektashinj dhe shqiptarë të besimit mysliman.
Kjo ishte nje tjeter prove e faktit te njohur se Shqiptaret ndonese kishin përvetsuar tri fe (krishterimin, islamizmin dhe ateizmin) dhe praktikonin dikur katër besime (katolicismin, ortodoksismin, myslimanizmin dhe bektashizmin) ne thelb vinin nga e njejta rrënje dhe gjenezë e përbashkët.
Por askush nuk e festonte hapur dhe me shkrehjen që shkaktonte gëzimi qe të jep vetvetiu mbarimi i Dimrit mënxyrshumë.

Ajo feste e lashtë që në kohe të mëparshme duhet të kishte patjeter zjarre të mëdha në kodra dhe qafa malesh të Ilirisë, që duhet të kish gjëmuar nga lodrat, ciftelitë, daullet dhe pipzat, që duhet të kishte mbërthyer katunde dhe fise të tëra mes e përmes krahinave me kengë dhe valle, tani vecse festohej në mënyrë të përmbajtur, gati nën frikë, për te mos ngjallur xhelozinë e “Partisë Mëmë” për festat që lëshoheshin si me recetë nga kjo e fundit.

Por dukej sikur jehona e traditës mijravjecare në ndërgjegjen e shqiptareve ngjallte akoma disa instikte dhe dëshira gati te natyrshme dhe që pararendnin festat e peshtira me origjine bolshevike, sic qe ajo e Lindjes se Partisë me 8 Nentor, e cila për shqiperine do te identifikohej me pas me lindjen e përbindshit dhe kucedrës në nën-kulturën dhe folkun stdentor të ’89tës – ‘90tës.
Dukej sikur në ato ditë Shqipëria jetonte një ogur te mirë, sikur lufta klasore dhe vet-izolimi kishte për të marrë një ditë fund njesoj sikur skëterra dhe gjëmat e Dimrit mbaronin ‘zyrtarisht’ në Ditën e Verës, pasi prej këndej e mbrapa Dita i “merrte” Natës.

Në këtë ditë shqiptaret ndjeheshim më natyrshëm në gezimin e tyre megjithëse të varfëruar në dekadat e fundit të ekonomisë Enveriste.
Ndryshe nga një festim i Ndërimit të Moteve në fundin e vitit 12 muajsh; 31 Dhjetori - një tjetër festë që nuk kish lidhje me fest-recetat e Partisë që shënonte mbarimin e nje viti kalendarik dhe që për një pjesë mundet të kishte qenë i hidhur duke shpresuar që të merrte fund, nje orë e më para, por për një pjesë tjeter mundet te kish qene i mbrekullueshem saqë të urohej dhe shpresohej të mos mbaronte kurrë; Dita e Veres në përgjithësi simbolizonte të njëjten gjë për të gjithë.
Kjo qe: mbarimi dhe lënia pas e te ftotit, zgjatja e dites ndaj nates, fundin e erresires dhe zemerimit Dimeror, zgjatja e Ditës, domethënë - ardhja e Dritës.
Veshtirë se mundet të përfytyrohet ndonjë gëzim më i natyrshem sesa ndjesia që të jep zgjatja e ditës, celja e sytheve të molles, celja e gjetheve te pjergullat dhe qershitë, buzëqeshja e luleve apo kurorat me lule-bore me të cilat vajzat lagjes në Ditën e Verës zbukuronin flokët dhe gjokset e tyre me kurorat e thurura posacerisht si Zanat e legjendave Ilirike.
Ishte nje rizgjim i natyrës i pamatur dhe gjithëperfshirës që as që mund të krahasohej me ndonjë ‘rizgjim klasor’ që vinte në festën e 5-Majit ( Dites së Dëshmoreve).
Njerëzit dukej sikur linin pas dasitë dhe mërirat e luftës së klasave apo dasive të tjera që nuk ishin më prezente pas 67-s kur Enver Hoxha e shpalli Shqiperine Vend Ateist duke nënkuptuar se për shqiperinë dhe shqiptarët nuk ka Zot tjetër dhe se Partia ishte dhe Nënë dhe Babë. …

*******************

Këto po mendoja tek merja lajme se më 14 Mars te vitit 2006 Shqiptaret po festonin përsëri Ditën e Verës.
Me lejimin e feve në shqiperi në 1990-te kjo festë qe nuk i përket asnjë partije dhe festohet nga të gjithë shqiptarët filloi të festohej më me jetë, më me ciltërsi dhe më hapur. Në vitet e fundit po duket sikur po rimerr kohen e humbur nen totalitarism. Edhe këtë vit s’munguan ëmbëlsirat , biskotat, shëtitjet me rroba te reja dhe drekat në gjirin e natyrës.

Për më tepër, përvec simbolikes mijravjecare të kësaj feste në dekadad e fundit po i shtohet edhe një simbolikë tjetër që ka lidhje me një kulturë dhe revolucion më të vonë të njerëzimit : Elektrifikimin.

Shqiptarët që në kohët pellazge kishin si perëndi Diellin d.m.th. ndricuesin e universit.
Dihet që Dita e Shtatë e Javes – E Dielë - në shqip rrjedh pikerisht nga rrenja “Diell” . Për më tepër në Shqip, Java me shtatë ditët e saj s’është gjë tjetër përvecse një njesi e perbërë me Zotat e Lashta (nenkupto planetët apo satelitet e ketyre planetëve) që njiheshin atehere ne lashtesi; Hëna, Marsi, Mërkuri, Enjti, Premti, Saturni dhe Dielli.

Por Dita e Verës që festohet qysh prej kohesh qe nuk mbahet mend nder shqiptarë dhe kulturat e tjera Paleo-ballkanike (tek Rumunet / Daket, apo te Traket pershembull), këtë dekaden e fundit po festohet edhe per nje fakt tjeter më vulgar dhe më material njëkohësisht.

Për shqiptaret e Shqipërisë, ardhja e Pranverës dhe Mbarimi i Dimrit ka një clirim dhe haré që ka lidhje me fundin e peripecisë dhe mundimit Migjenian Dimëror te errësirës qytetare tani në Shekullin e Internetit.

Më shumë sesa vonesa e paturpshme për t’a bëre Shqipërine pjestare të denjë Klubit Politik Europian, lënia e Shqipërisë në errësire për keto 16 vitet e fundit është një nga dëmet dhe dënimet më të keqia që Udhëheqsit dhe Qeveritë Shqiptare në pluralizem që nga ajo Ylli Bufit, Meksit, Finos, Metës, Nanos e gjer tek kjo e sotmja e Berishës kanë dështuar apo me keq akoma, nuk kanë shtruar realisht për zgjidhje një nga krye-problemet më madhore që ballafoqohet Shqipëria e pas Diktaturës.

Cështja e mungesës së energjisë në tëresi dhe energjisë elektrike në vecanti është problemi i problemeve që dështon cdo plan per zhvillim Kombëtar.
Sot shqiptaret e kanë kuptuar se pa i dhënë zgjidhje ketij kryeproblemi nuk do të ketë jo vetëm anëtarësim të Shqipërisë në Klubin Politik të Europës por as dhe shkëputje nga e kaluara dhe as zhvillime te prekshme kombëtare që do të sjellë rrikthim i shpresës në vendin që adhuronte Diellin.

Në vendin ku konsumi i energjisë është dhjetëfishuar sot prodhohet më pak energji sesa prodhohej 20-të vite më përpara.
Kjo është dështim i pa justifikueshëm dhe treguesi më i mirë i atyre politucëve qe gjithë keto 16-të vite kanë në majë te gjuhës “shkuarjen ne Europe” (vini ré se sa mekanike është konceptuar anëtarëzimi në Klubin Politik të Europës; me “shkuarjen” atje dhe jo me ndërtimin ketu në Shqipëri…).
Nuk ka tradhëtim më të madh të shpresave të Shqiptarëve teksa dolën nga nata totalitare sesa lënia e Shqipërsi në errësirë.
Të gjitha qeveritë, edhe pozita edhe opozita e sotme zihen e grihen per cdo gjë tjetër në faqen e dheut por vetëm për këtë nuk mundohen të ulen dhe të bashkëpunojnë për të gjetur urgjentisht rrugët e zgjidhjes.
Ēshtë turp i pa parë vecse në botën e korruptuar, kur e vetmja herë kur Pozita dhe Opozita e tanishme në Shqiperi kanë kaluar në Kuvend me miratim unanim vetem një ligj; Ligjin për faljen e borxheve që Partite Elektorale në Shqiperi i kane Shtetit dhe taksapaguesit Shqiptar. C’far turpi ?!

Në Shqipëri kur mospasja e ndricimit dhe energjise elektrike jo vetem që dështon shpresën e shqiptareve për intergrim Europian por edhe rrëshket akoma më mbrapsht vendin tonë në krahasim me fqinjet te cilëve dikur Shqiperia u shiste energji.
Në Gjuhën Shqipe ka nje lidhje aq direkte dhe mjaft domethenese midis fjales “Ditë” dhe “Diturine” (Përparimin d.m.th Jo-Errësirë). Ashtu sikur në domethënien e fuqishme që na jep preardhja e fjalëve në Shqip, nuk mundet te ket përparim dhe rilindje të Shqiptareve pa pasur dalje nga erresira d.m.th. elektrifikim të plotë të Shqipërise.
Shqiperia, që Zoti i ka falur 68% te ditëve të vitit, ditë me Diell nuk mbledh asnjë 1% të energjise Diellore(?!). Ndërtimi i paneleve Diellore është një rrugë (akoma jo kryesore por e përfillshme) që mundet të përdoret gjithësesi.
Po keshtu, asnjë hap përpara nuk është bërë në shfrytëzimin e energjize së Erës, në vendin ku edhe vetë ky fenomen natyror, emërohet dhe ka kuptim vetëm në Shqip. (Perëndia e Hérës / Héra - në Pellazgisht = Era – në shqipen e sotme)
Akoma është ende herët të pretendosh që kjo formë e fitimit të energjise do të mund të bëhet shpëtimi i njerëzimit në etjen e ketij për energji, por në Shqipëri nuk po duket sikur edhe një hap po bëhet ne këtë drejtim. A thua s’ka ajër në luginat, grykat dhe shpatet e maleve në Shqipëri apo “nuk leviz asedhe një gjethe” në mendjet e shtetareve tane kolltukofagë?
Ka shtete ne Europë (jo vetem ne shtete te përparuara si Gjermania, Hollanda dhe Spanja) qe energjine e Eres e kane në përqindje dyshifrore nga sasia e përgjithshme e prodhimit të energjisë. Në Shqipëri, shtetarët tanë, akoma as që mendojnë për ketë gjë. Akoma këta mjeranë kanë cështje të ditës, hatanë e muajit dhe gurrëgulenë e vitit: Komisionin Qendror të Zgjedhjeve, Kodin Zgjedhor, Mënyrën e Votimit në Kuvend (e fshehtë / apo jo e fshehtë…) apo… Ligjin për ekonomine dhe pronat informale(?!).
Shkurt, cështjet e cështjeve atje akoma jane Partia(të), pozita, fisi, mëhalla, karrikeja, klani e… kuku moj Nëne !!! Tash e 16-të vjet??!!
Shqipëria është njëra nga vendet më të pasura në rajon me energji hidro-energjetike dhe akoma lumenjtë në Shqiperi përmbytin dhe shkaktojne fatëkeqësi fusharëve shqiptar sepse, ende nuk është organizuar nje sistem i kontrolluar në maksimum i kesaj energjie. Lumenjtë në Shqipëri derdhen në det si t’u fryhet dhe si t’u qelloje. Mungon drejtimi, mungon cdo lloj strategjie ekonomike kombëtare për të kthyer energjine dhe potencialin e tyre në përfitim ekonomik. Fjala nuk është për projekte të përmasave të Hidrocentralit të Banjes, që eshte lënë pergjysem e në pikë të hallit që nga pesevjecaret e Kongreseve të Ramis Alias, por edhe për hidrcentrale të vegjël nëpër fshatra dhe zona ku mundet të përfitohet në shkallë me zonale. Gurrë – gurrë behet muri.
Vecse të gjitha shpresat varen në një formë energjie – djegja e fosileve(nafta). Kjo forme jo vetëm që është e kushtueshme por edhe dëmton rënde ambjentin dhe shendetin e popullates. Eshtë ngritur kohët e fundit shpesh edhe me tone kërcënuese, fillimi i punimeve te Termocentralit të Vlorës, që për mendimin tim dhe me informacionin që kam, jo vetem nuk mendoj se është zgjidhja më e mire por edhe dyshoj seriozisht se ka për t’a shpëtuar Shqipërinë nga errësira nga njera anë por ka për të qelbur me helm, pa riparim, nga ana tjeter, pjesën më të bukur të natyrës Shqiptare - Vlorën.
Arihet gjer aty sa të premtohet që Shqiperia të na u kthyeka në eksportues ne rajon, e me kete gjigand të energjisë në Ballkan. Njesoj si në kohen e Metalurgjikut te Elbasanit e celiku i Partisë?
Une mendoj se duhet hequr dorë nga koncepte të tilla megallomane dhe të mendohet seriozisht në perputhje të një strategjie Gjithë-Kombëtare të Zhvillimit. Unë mendoj se një nga drejtimet kyce të strategjise sonë kombëtare për zhvillimin duhet te jet rruajtja dhe zhvillimi i Natyrës dhe Ambjentit Shqiptar. Nga ana tjeter ekonomia e bazuar në turizmin nuk mund të zhvillohet pa prodhimin e kënaqshëm energjetik në vend.
Por cdo projekt , cdo plan-projekt , qoftë edhe kur ka mbrapa kompani shumëmiliarderësh si ky i fundit i Termocentralit të Vlorës që kërcënon pastërtinë e natyrës dhe ambjentit duhet hedhur ne koshin e plerave. Të mos harohet që interesat e Kompanive Private që shpesh na quhen “Kompani Shumëkombëshe” kane interesat e tyre kryefund.
Strategjia jonë e zhvillimit kombëtar duhet te jete parësore dhe cdo vendim, i asnje qeverie, duhet të mos cenoj atë. Ne e dime sa e rendesishme eshte sot në Shqiperi energjia.
Mundet të thuhet se është me rëndësishme se cdo prodhim tjetër në vend. Pa zgjidhur këtë nuk mund të bëhet fjalë se kemi zgjidhur celësin e zhvillimit kombëtar. Iniciativa private dhe investimet e biznesit privat i vendit dhe i huaj, jane zgjidhja qe ende nuk terhiqet sa duhet dhe harmonizohet ne vend. Po kjo nuk duhet të kthehet në një shesh ku mundet te bëjnë përshesh kompani private që interes të interesave kane fitimin dhe se rruajtje a ambjentit , sic eshte vertetuar me perpara në gjithë Botën , është ndër të fundmet interesa.

Mendoj se duhet të ecet shumë më shpejtë me projekte eficente pa pretenduar qe të kalojm në megallomani, si me taracat e portokalleve të Krushcovit apo me Metarlugjikun e Maos. Politikë-bërësit duhet të mendojnë seriozisht dhe nuk duhet t’i zërë gjumi kur vendi është ‘kockë e lëkurë’ për energji.
Mendoj se vënia në fuqi të plotë dhe me teknologji moderne e TEC-eve në Fierit, në Kucovë, Korcë e gjetkë, mundet të jetë një fillim i mirë. Po kështu edhe gjetja e burimeve të tjera të qëndrueshme në Tregun Boteror p.sh. të Gazit të lëngshëm është një rrugë tjetër që nuk duhet injoruar si gjer më tash. Ne këtë drejtim nuk duhet te ecet me ideologjizma apo politika partiake / klaneske sic po duket që fatkeqsisht po ecet.

Të gjithë shqiptarët, që festuan sivjet Ditën e Verës, të Gjitha Qeveritë që do vijnë e ikin, të gjithë politikëbëresit, nuk do t’urojnë sinqerisht popullit qe i zgjodhi, mbarimin e errësires dhe mënxyrës Dimerore në cdo 14-të Mars - Gëzuar Diten e Veres!
Megjithëse shqiptarët me benzmercedezët e tyre dhe gjeneratorët zhurmedhenj po bejnë gati brekët e banjove të Djellit në plazhet idilike me rrëre të nxehtë diku në Jon, Adriatik apo gjetkë per stinën e Verës, përsëri - Dimri do të vije përsëri në Shqipëri. Bbbëëëëërrrrrrr


© Shpetim Alimeta 14 Mars 2006

Cilën Europë të dëgjojnë Shqiptarët?

Cilën Europë të dëgjojnë Shqiptarët?

Botuar tek ‘The Albanian’ Londer Shkurt ‘06

Megjithëse Shqiptarët dhe Spanjollët ndajnë ndjenja dhe paralele historike te ngjashme kur behet fjale per perzieriet, ndërthurjet apo përplasjet kulturore te nje kombi apo bashkesie kulturore përseri Politikanet e të dyja vendeve me karakteristika te dukshme Mesdhetare, lënë shume per te deshiruar në njohjen dhe te kuptuarin e njeri tjetrit.

Hapja e vonuar e Përfaqësisë Spanjolle në Tiranë më 6 Shkurt ’06, s’mund të kalonte pa një habi dhe pështjellim, gati pa shije tek shqiptarët për shkak të një kërkese Donkishoteske që Kryediplomati i Shtetit Spanjoll i beri Kreut te Diplomacise Shqiptare.

Fjala qe pë nje kërkesë Shkëlqesia e Tij Zt. Miguel Angel Moratino i adresoi Shkëlqesisë së Tij Zt. Besnik Mustafaj që “Tirana zyrtare te luaj rolin moderues tek vendet Islamike si anëtare në Konferencën Islamike” pas botimit te Karrikaturave ne shtypin Danez dhe pas demostrimeve masive qe shkaktuan keto karrikatura në Boten Myslimane.

Cudia, përshtjellimi dhe coroditja që shkaktoi kjo “kërkesë diplomatike” e Kryediplomatit te Parë Spanjoll që viziton Tiranën, tek qytetarët Shqiptar ka shpjegimet e veta në disa nivele.

Kushtetuta Shqiptare parashikon dhe perkufizon Shtetin Shqiptar si shtet laik e të pa anshëm ndaj katër besimeve ne Shqiperi. Megjithëse Ministria e Jashteme Shqiptare herët e vona, pas pjesmarjes shumë te përfolur te Berishës ne mesin e viteve 90-të ne njëfare Konference Islamike, është shprehur se një pjesmarje e tillë përderi sa nuk është miratuar as edhe një herë nga Kuvendi i Shqipërise, nuk ka fuqi ndershteterore dhe nuk mundet te konsiderohet e ligjme edhe me standartet e Tiranës. Tashme opinioni publik shqiptar eshte shprehur kundër një pjesmarjeje te tillë dhe lëvizja e atëhershme e pa-pleqëruar, konsiderohet e nxituar dhe që është kundër zhvillimeve te natyrshme në kulturën politike në Shqipëri. E ashtëquajtura anëtarësi, sido që të jete kurdisur nga Politikëbërsit e Shqiptar ne fillim te fiteve 90-të, për interesa oportuniste në një vend me një ekonomi të shkërmoqur, eshte kryer pa u shkoqitur me Kuvendin Shqiptar. Diplomacia Shqipe nuk mundet te joshet nga një ftese të diskutueshme duke marrë pjesë në atë Konference, qoftë edhe sikur të premtohet naftë pa masë nga Vendet e Golfit. Kështu ajo do të dëmtonte pa keqas interesat dhe aleancat strategjike te Kombit Shqiptar. Pjesmarja e nxituar atje, kurrësesi nuk mundet të hedhi vellon gjithë politikës Shqiptare dhe aq më pak gjithë kultures dhe vetëdijes Shqiptare. Gjithë makina Serbe e propagandes prej kohësh nuk lë sajim, mashtrim, shtrembërim për t’a portretizuar zgjimin kombëtar te Shqiptarëve me njëlloj tendence për të krijuar një shtet islamik ne Europë nga Shqiptarët.
Orientimi dhe kahja e përbashket e politikës Shqiptare ështe drejt Perendimit.
Jo më shumë se dy jave më vonë kjo mori formë te prere me nënshkrimin e “Marveshjes se Miqësimit dhe Qetëzimit” nga vetë Presidenti i Komisionit Europian – Zoti Hoze Emanuel Barroso më 19-të Shkurt’06.
Edhe ky nënshkrim ashtu sikur dhe hapja e Përfaqesisë Spanjolle në Tiranë dy javë më parë, qe më shumë se i stërvonuar. Edhe në vitet më të errëta te historisë Shqiptare, histori që mbetet per fajin Tonë, tejet e pa njohur nga Diplomacia e Re dhe e Vjeter Europiane, orjentimi i përgjithshem dhe kahja e levizjes së organizuar ka qene perkah Oksidentit sesa përkah Orientit. Arsyeja se përse Shqipëria Zyrtare e nenshkruan vetëm tani dhe jo më herët, Merveshjen e mesiperme nuk e ka shpjegimi te qytetrimi i saj sesa jo fort Europian sesa tek kultura jo-demokratike qe shfaqin politikeberesit pa eksperience shqiptarë. Edhe nën pushtimin e egër Otoman 4 shekullor Shqiptarët nuk e humbën thelbin e Tyre tërësisht Europian. Madje ata nuk reshtën sakrifikimin e tyre përgjat katër shekujve derisa të cliroheshin nga pushtuesit Otoman. Rrenjët, trungu, gjaku dhe shpirti i shqiptarit mbeten mrekullisht Europiane edhe pse politika Shqiptare keto pesëmbedhjet vjet nganjehere lajthitet e lekundet.
Si një nga popujt më te lashtë te Kontinentit, Shqiptarët ruajtën kulturën e Tyre që qe krijuar përgjat katër mijëravjecarëve në mes të burimit të atij Trungu qe ne njohim si Kulture Europiane. Shqiptarët kanë te përbashkët me Botën Islame ndoshta më pak sec ka krahasimisht Kultura dhe Vetedija Kombetare Spanjolle karshi Botes Islame (qe nuk perkufizohet vetem nga Bota Arabe). Influenca dhe ndikimi i Murrëve ne Kulturen Spanjolle eshtë ndoshta më i dukshëm sesa ndikimi i Otomanëve ne Kulturën Shqiptare. Nga ana tjeter Shqiptarët kanë qenë pjese dhe kontributor dhe përfitues, po aq sa sesa Spanjollet në Botën Romake, e cila eshte njëra nga Tri Krye Forcat / Shtresat qe ndikuan më shumë në formimin e asaj që ne e shikojme sote si Identitet Europian. Që ma para se te dyndeshin Hordhitë Osmane në Dheun e Arbrit, në tokë e Hispanikëve kishte gati shtatë shekuj që Kultura e Gadishullit Iberik po ndikohej nga avancimi i arabeve ne ketë qoshe të Perandorisë të Dikurshme Romake. Gjurmët e arabëve / murrëve gjenden pothuajse kudo sot në arkitekturen, kërcimin, muziken, kuzhinën, fjalorin, letërsinë e Spanjes. Si pasardhës të drejtpërdrejt të Pellazgëve, Shqiptarët morën dhe dhanë më shume se Hispaniket nga Qytetrimi Helen i cili konsiderohet nga historianë si themeli i Qytetrimit Europian (Shtresa e Parë). Jo vetem afërsia gjeografike(më afër nuk bëhej!) por më së shumti nga shtrati i njejtë racor midis Ilirëve, Epirotërve dhe Grekerve te Lashte NE kuptojmë e ndjejme që Shqiptarët, si pasardhes direkt te Ilireve dhe Epiroteve, e kene pozicionimin historik mu në kerthize te qytetrimit Europian. Po keshtu dhe me Shtresëzimin tjeter e rendesishem per Kulturen Europiane, me Krishterimin (Shtresëzimi i Tretë), Shqiptarët krahasohen mjaft denjesisht me Hispaniket. Nga gjiri i shtratit kulturor Shqiptar dolen Konstandini i Madh qe themeloi Konstanopojen-Romen e Re si Kryeqender te Pjeses Lindore te Perandorise Romake te ndare medysh. Po keshtu Justiniani i famshem i cili ruajti dhe zhvilloi me tej pasurine ligjore, drejtesine, dhe kulturen e Lashte te Romes se Vjeter. Nga ana tjeter, ne Vatikan , kanë shërbyer nje seri Papësh qe vinin nga Iliria / Arberia. Peshkopet, KryePeshkopet, Shenjtët e dheut te Arbrit / Shqiprise nuk kane te numeruar. Po keshtu dhe arkitektet, zografet, perkthyesit, muzikantet, martiret, shenjtoret, kalorsit mbrojtës (me në krye Krye Strategun – Gjergj Kastriotin, i titulluar Atlet i Krishtit). Ne Shqiptaret ndjehemi pjese e atij qytetrimi që jemi mesuar ta shohim si qytetrim Islam, po aq sa ndjehen Spanjollet ndehen sot pjesë e tij. Per shkak të nje periudhe qe eshte ndoshta sa gjysma e asaj nen te cilen Spanjollet ndenjen dhe u influencuan nën Kulturen dhe pushtimin Arab, ne nuk mundemi te shihemi as si pjesëzë e Kultures Otomane, lëre pastaj po te flasim c’pjesë kemi ne te perbashket me Kulturen Arabe. Kater shekuj nen Otomanet jane si nje nate e erret ne qytetrimin European katermijëvjecar te shqiptarëve. Mos do të ishte më e udhës që Kryediplomati i Tiranës, nën kete logjike, t’i kërkonte te njejtën gjë Kryediplomatit te Spanjës , që në vend të Ministrise Shqiptare te Jashtme të ishte Ministria Spanjolle ajo që të ndërmjetesoj, bazuar nga sa thame me siper, dhe po të ecet me logjiken e Zt. Moratinos, si kunderargument? Do të qe një përvojë e hidhur e Shkelqesisë Spanjolle në dheun e Shqipeve, por jam i bindur kish per t’i bërë mirë. Zoti Mustafaj mundet fare mirë t’ja kthente topin ne portën Spanjolle, duke i treguar të gjente ndonje si puna e Egjyptit, Turqisë apo Jordanisë per kësi punesh.
Po ashtu si në periudhen e vonë të shekullit te njëzete, Shqiptarët sikurse dhe Spanjollet, e kane vuajtur e paguar shtrenjt te jetuarit ne LIRI. Shqiptaët nën Enver Hoxhën ashtu sikurse Spanjollët nën Frankon e kemi mësuar mjaftë mire se sa e rendesishme eshte Liria e Shprehjes. Ndaj do të kishim c’tu tregonim mendjeve te nxeta dhe syve te verbuar per ketë krye vlere te kultures themeltare Europiane që eshte Liria e Shprehjes. Nën këtë prizëm arsyetimi dhe logjike tërësisht Europiane ishin cuar në kryengritje Shqiptaret per të Krijuar Shtetin e Tyre të pavarur nga Perandoria Theokratike Otomane ne fillim te shekullit te XX, per të shkruajtur ne gjuhen e tyre, per te kenduar dhe shprehur ne gjuhen e Ilireve; kenget, vallet, por edhe për te përqeshur ndonjëhere Profetet e Dodonit, Patriaket e Bizantit, Pashallarër e Stambollit (Sulltanet Osmanllinj e shihnin veten në atëbotë si perfaqsues te Profetit Muhamet ), Pashallaret e Kuq (Stalini, Kryetari Mao, Enverin) e gjer tek Madherinjtë kësulëkuq të Vatikanit. Kjo cilesi, vetedija dhe instikti i LIRISE (perfshire Lirine e Shprehjes) nuk eshte arritje e atyre politikeberesve që Presidenti i Komisionit Europian, Zoti Barroso u firmosi hapjen e procesit të “Marveshjes se Miqësimit dhe Qetëzimit” por është më së shumti në vetëdijen dhe psiqiken kombëtare te Shqiptareve. As Theokratizmi Islamik i Osmanllinjve dhe as Diktatura e Komuniste për gati pesëshekujsh nuk e shuan dot këtë vetëdije dhe instikt bazë qe eshte përcaktues ne Kulturen dhe Identitetin Europian të Shqiptarëve, dhe që historikisht ka qene pjesë e të njejtit qytetrim për katër mijëvjecarë.
Vecse Shqipëria dhe shqiptarët kanë preokupime më të ditës, më të prekshme, thellësisht Europiane, krejt te ndryshme dhe më racionale sesa “uuhhaja” e fundit e karrikaturave apo ma tutje - moderimi dhe ndricimi i Botes Islame. Më shume sesa te bëhet “lajmës i moderimit” për mendjet e nxehta dhe e trurët e shplarë rrugëve te Tripolit, Xhakartes, apo Islamabadid, sikurse hipokritisht dhe tinëzisht kërkohet nga segmente te caktuare në politikën Perëndimore, diplomacia Shqiptare duhet jetë dhe po behet shërbyese e interesave Kombetare Shqiptare. Luften me mullinjte e eres NE shqiptaret le t’ja leme epokes se Enverit i cili nuk la asnje mulli pa luftuar “per interesat e proletariatit nderkombetar”, tek tradhëtonte katërciperisht ato te kombit te vet. Ne kemi akoma pa zgjidhur problemet tona Kombetare, të cilat nuk zgjidhen nga konferenca te cilat nuk kane sec te diskutojne asgje per interesat tona Kombetare. Interesat tona Jane mu në mes të mesit, mu ne zemer te Europes. Dhe aty duhet të zgjidhen. Për venesën e zgjidhjes së këtyre problemeve madhore të kombit Shqipfolës pas përgjegjsisë së Shqiptareve edhe Diplomacia e Vjeter dhe e Re Europiane ka pergjegjesi me së pakti edhe se e ka përdorur dhe afruar ‘Tiranen Zyrtare’ për interesa që ose ishin kunder ose ishin ndryshe nga ato te Shqiptareve. Shembuj si ky i fundit fatkeqsisht ka plot.
Me gjithë c’ka ka ndodhur ne kemi akoma shumë per te mësuar nga Kontineti Mëmë ashtu sic kemi c’të kthejme mbrapsht, si kjo ‘kërkesa’ e Ministrit Spanjoll në vizitien e parë te tij ne Shqipëri. Këpucët që i jepen Diplomacisë Shqiptare, jo vetëm qe janë të një këmbe, të një numri gjigant për këmbët e brishta te Diplomacise Shqipe, por edhe kanë tabanin plote gozhdë. Disa mundet t’ju duket sikur kështu mundet të krijohet edhe një rast kur Shqiptarët, megjithëse nuk ka asnje logjikë që të marrin pjes në ata klub te huaj per identitetin e Tyre, mundet që për hir të Europës, t’i futen edhe kësaj aventure. Por do të ishte shërbimi më i keq që një diplomaci Shqiptare do t’i bënte Kombit te vet. Ndoshta më keq sesa Enveri me lidhjet e tij te nxehta me Kremlinin, apo me tutje me Kryetarin Mao.
Nga ana tjeter njera nga aksiomat qe kanë bëre te funksionoj kaq mire Demokracite Europiano-Perendimore eshte aksioma e Hegelit qe thote; “Demokracia eshte Liria per te gjithë-Por Liria Jote mbaron atje kur fillon Liria ime”
Për hir te vertetes sot, mendoj unë, më shume sesa perplasje te qytetrimeve kemi nje tendence ne Politiken Globale për t’ju larguar principit te mesiperm që aq shume eshte misheruar ne vetdijen dhe kulturen politike Perendimore. Nderkohe që evidentohet lehtesisht mungesa e shoqërive Demokratike ne Boten Islame, vihet re, sidomos pas Shtatorit 11, nje dobesim i parimit te Hegelit ne Politiken e Jashteme te Perendimit karshi disa vendeve te Botes Islame(Politika e Jashtme e Bushit ne Irak, nuk mundet te thuhet se eshte me e mira qe mundet te prodhoi Shtëpia e Bardhë). Me shume sesa përplasje qytetrimesh eshte, mendoj une, nje shprehje e errodimit te parimit te mesiperm jo vetem keq ushtrim i politikës së jashteme por edhe shpërdorim me pushtetin e katërt - median dhe komunikimin masiv. Liria e parakushtezon Përgjegjesine dhe nuk e përjashton këtë te fundit.

Por politikëbëresit, gazetarët, shtetarët Shqiptarë, edhe nga ngjarjet e fundit kanë sec te mësojme. Ata duhet te mbajnë shënim për veten e tyre, se akoma nuk e kane pervetesuar aksiomën e mesiperme dhe ca te tjera dhe as sesi nuk duhet ngrofen, bëhen me flatra, apo heshtin kur dikush si puna e Shkelqesise Miguel Angel Moratino - Ministrit të Jashtem Spanjoll, u kerkon te “trasmetojne mesazhe moderimi” ne nje bote qe eshte e larget po aq sa c’eshte edhe per Spanjen, në mos më larg. Jo Moratino! Faleminderit shumë, por gabohesh!

© Shpetim Alimeta për ‘ALBANIAN’ Shkurt 2006.

Përsiatje përpara Stinorit të Filmit Shqip në Londër 5 gjer 9 Tetor ‘05

Përsiatje përpara Stinorit të Filmit Shqip në Londër 5 gjer 9 Tetor ‘05

Per Gazeten ‘ALBANIA’

Nga Shpetim Alimeta

26 Gusht 2005

Tre jave para Festivalit I Ballkanik te Filmit ne Ipswich, aty nga fundi i Qershorit te motit 2004, u ndesha ne rruge te madhe me nje shqiptar te mire prej Gjilani.

Une njihesha me kete njeri punetor dhe familjar te ndershem prej viteve te punes sime me Keshillin Britanik te Refugjateve. Duke ndjere peshen e puneve dhe pergjegjsive te tij si baba i disa femijeve dhe duke menduar fundjavat e tija plote rendje prinderore zgjata doren dhe i dhashe dy ftesa me bileta te parapaguara nga Qendra Kulturore Ballkanike.

Kujtova fluturimthi, sa kerkues jane femijet tane dhe sa te shtrenjta jane shijet e tyre ketu ne Angli!

Ne prinderve ngase rendim per te plotesuar kerkesat e tyre harojme shpesh, gjer ne vetmohim, veten tone dhe shokun e jetes. Kjo ndjenje m’u kujtua aty per aty, edhe sepse sa here qe takohesha me kete njeri te nderuar ose ish duke blere kepuce per cunin, ose qe duke u rrekur me qeska tregu ne njeren dore dhe me akulloren e goces ne doren tjeter, ose duke zgjidh tollombacet e cunit te ngateruara me kalimtaret perqak, ose duke cuar si nje kllocke femijet me nje cader te stermadhe ne shkolle.

Gjithmone kur takoheshim, vija re qe besdisej kur femija qe kish me vete nuk e linte “me ba muhabet me burrat” dhe ish tip qe i donte fjalosjet per ‘me te fundit‘ nga atdheu!

Gjitmone e shihja qe zemren e kishte tjeterkund.

Jo se s’kish deshire te kenaqte femijet. Ohh JO! Kurresesi! Femijet per te qene gjithcka, porse ai kish njohje dhe interesa me te pertejme se sa thjesht keto.

Nje here drejtpersedrejti me tha se do te me ftonte ne shtepine e tij per te para nje VHS me potpuri nga anet tona. I thashe se ““E vlersoja ftesen por nuk e di a do kalojne pese minuta, kur ndonje “i paudhe” si kalamaqte, do te na kerkoje lojra elektronike, nga ato qe une dhe ai s’para i kemi shume per zemer“”. Qeshi dhe pohoi “Qashtu, qashtu as te pin duhan nuk te lejne!” Me vone me tha qe “ajo e mallkuar kaset qe e kafshur” dhe fare nuk shikoheshe se qe e cilesise se dobet teknike, e “s’duhej te me ngeste merak…”

Te kthehemi perseri te takimi yne tre jave para Festivalit Ballkanik te Filmit;

I thashe: ’Keto jane dy bileta te parapaguara dhe kame deshire te jesh ne salle me bashkshorten kur te cfaqet per te paren here nje Film Shqiptar ne Suffolk dhe kur per te paren here ne Britani do te shfaqen nje film nga Kosova‘.

Gjilanasi i mire, e vleresoi lajmin dhe doredhenien time dhe pernjimendi i prekur hapi kuleten per te me paguar biletat me starlinat e fituara me mundim.

I tregova se keto jane te parapaguara nga ’Qendra Ballkanike’ dhe ky ishte nje xhest I natyrshem e miqsor dhe ne e ftonim me kenaqesi.

Pasi na u desh te hidhnim e pritnim monedhat e reja sterlinase dhe pasi terhoqem vemendjen edhe te disa kalimtareve aty pari me kemenguljen dhe krenarine tone Ballkanase ai u bind dhe futi ne kulete biletat dhe sterlinat qe ai insistonte te mi jepte. Ne festival ne kishim mundur te kishim nje nga krijimet e fundit te Gjergj Xhuvanit pervesc krijimeve te regjizoreve me te mire nga vendet e tjera Ballkanike, si Anxhelopulos, Kosturica, Mancevski, Breshan, Mungiu etj. etj.

Me tha se kjo qe “nje befasi e plote” per te cilen ai nuk kish menduar se do realizohej ndonjehere.

Kisha pershtypjen se ai vertet nuk e pikturonte veten e vet ne nje salle komode me kadife te kuqe mu ne mes te Anglise duke pare filma ne gjuhen e vendlindjes. Per me teper, me pyeti disa here per diten e oren e cfaqes sikur donte te sigurohej nese vertet nuk qe nje spekullim apo nje ender.

U pershendetem dhe te dy vazhduam ne punet tona.

E deshi Perendia dhe Festivali Ballkanik i Filmit, i pari ne Mbreterine e Bashkuar, hapi dhe mbylli siparin me sukses. Por une, nje mik besnik shqiptar i kinemase, qe kisha dhene gjithshka per kete projekt domethenes, nuk ndjehesha i ngopur e as i kenaqur. Gazetat shkruajten per të e gjer dhe faqet elektronike te disa Ministrive te Kulturave Ballkanike publikuan me buje lajmin dhe pershkruan ne menyren e tyre kete eveniment. Vetem gazetat shqiptare heshtnin.

Une, plot besim te dy - tre prej tyre qe e quajne veten gazetare, u kisha dhene prioritet dhe informacion disi te privilegjuar duke pasur parasysh edhe posicionin tim prej udheheqesi ne kete projekt dhe duke folur te njejten gjuhe.

Ata - ashtu sikur miku im prej Gjilani ne Ipsuic - nuk erdhen.

Ne naten e filmit shqiptar ne salle kishte me shume britanez sesa shqiptar dhe salla dukej teper e stermadhe nga se shikuesitishin qene te paket. Netet e filmit Rumun dhe Kroat nuk pati me bileta se salla ‘u shqye’ me rumune dhe kroate te ardhur edhe me furgon/minibus nga Londra. Po mendoja nese qe permbajtja opo cilesia i filmit apo kineastet krejt te shkeputur nga ‘humori’ i popullit te tyre qofte edhe ne diaspore por u terhoqa nga ky mendim kur mendova qe filmi kroat “Shpirti i Marshall Titos” qe u shfaq aty s’qe e ndonje ‘humori’ me te goditur apo cilesie me te mire se “Parullat” e Gjergj Xhuvanit. Ehh! thashe me vete tek me kujtohej shprhja e nje miku tim ne kesi rastesh “Jooo, or Jo! S’qe shpata por qe krahu dhe mendja e Skenderbeut…”

Kjo ndjenje e hidhur dhe boshtia e asaj salle tek cfaqeshin kryevlera kinematike dhe shpirti i munduar i artistit tregonte copeza nga jeta jone ne vendlindje me ka shoqeruar si nje mesim i madh mbi natyren e njerezve te mi te nje gjaku ne keto kohe e vise.

Isha jo vetem i derrmuar ato jave pas festivalit nga lodhja e puneve por edhe I raskapitur per te folur me dike rreth sjelljeve dhe vetharrimin, siperfaqsismin dhe neglizhencen e bashkombasve te mi. Megjithese festivali ne vetvete pati sukses dhe une u argetova se tepermi me punen ne vazhdim dhe vlerseimet e Keshilltareve, Kryetarit te Bashkise, disa perfaqsues te zgjuar ndoca dergatave Ballkanike, apo ngazellimin e sponsoreve qe premtuan qysh aty per te mbeshtet festivalin tjeter te radhes, une perseri mbartja nje lemsh ne gjoks.

Ne keto dite pas festivalit ironia me e madhe qe kur takoja pjestar te bashkesise shqipfolese ne Angline e Lindjes.

Ata me qaheshin dhe kerkonin falje qe s’munden te vinin.

Njeri theshte: “dada dida“, tjetri: “ to-to-to“. Te gjith me probleme! Te gjithe me halle!

Thoshnja me vete; “Ose Kjo e shkreta Bote na paskesh mbetur ne duar te shqiptareve per t’u zgjidhur e shtruar ose shqiptaret nuk jane ne kete Bote!” Te gjithe gjejne dicka ku te kapen per t’u cfajsuar! Cdo origjine problemesh jo vetem qe ska lidhje me ta por qenkesh edhe jashte tyre dhe jashte cdo mundesie te tyre per tu shkulur me rrenj. Po le t’I leme filosofirat!

Si nuk doli njeri te thoshte?!:

“Degjo or mik! “Ne kemi vendos te bejme ca paré dhe as qe cajme koke per; film, roman, fotografi, gazete, gjuhe, shkolle, liber, gjeneze, ngjyre, muzike…e ku at di une!”

Apo, si nuk u tregua njeri burre, e te shperthente?!:

- “Boll me me ftesa per gjepura te tilla!” se, “Sot eshte koha per te holla dhe te thata poshte dyshekut, or tai !”

Erdha me kembe ne Toke dhe iu pergjigja Gjilanasit tek me tregonti dhe ky peripecite e tija dhe tek kerkonte falje “ Shiko or mik! Aty te kishe ardhur per vete dhe jo per mua. Nuk ke cme kerkon falje per asgje pasi nuk do vije per mua por per vete dhe gruan tate qe disa muaj me par me ke thene se keni mbushur dhjete vjete qe nuk keni qene ne kinema dhe qe vetem njehere keni par film shqiptar ne Kinema..”

Sot une i pandreqshmi, nje muaj perpara te Parit Festival te Filmit Shqiptar ne Angli, i prekur nga mesazhet miqsore elektronike qe m’u derguan pothuaj nje vite me para nga disa bashkatdhetare te tjere nga Londra, po mundohem te mbaje fjalen qe u dhash atyre tek me pyesnin; “A do te kene fatin te shikojne ndonje film shqip ne skenat e Londres?”.

Perpos edhe Gjilanasi i nderuar, me ka “zënë bé” se do te vije vet i peste” ne Stinorin e Filmit Shqiptar ne Londer më 5 deri 9 Tetor.

Por une kam hequr dore nga ftesat per shqiptaret.

Pasi e kam kuptuar se do kalojne kohe gjersa ne shqiptaret te orientohemi perkah gjerat qe kane rendesi ne jeten e njerit. Do te kalojne kohe perpara sesa ne takuptojme se duke blere nje liber, duke pare nje teater apo duke shkuar ne kinema ne njohim me mire se kush jemi dhe ku shkojme, njohim me mire te miren nga e keqja , duam me shume jeten, vleresijme memen dhe atin.

Ne fund te fundit, si erdhi ajo kohe kur ne u turrem te fundit, te benim nje film per Nene Terezen kur te tjeret kishin kohe qe po vardiseshin per te tjetersuar perkatesine etnike ne laburatoret e njohura kimiko-ballkanike ne celluloid?! Pse s’u kujtuam NE te benim dhe te kerkonim dokumentare filmike me perpara rreth saj?!

Edhe kush? Ne shqiptaret qe dime edhe sa pale te mbathura ka Kemeron Dias ne syrtar apo se ku i shkurton thonjte Xhenifer Lopez në Ameriqi!?

Ó Shpetim Alimeta 26/08/2005

Intervista per Stinorin e Filmit Shqip ne Londer 2006

Intervista per Stinorin(Festivalin) e Filmit Shqip ne Londer
Botuar tek Gazeta ‘The Albanian’ Londer Gusht 2005

Cfare do te thote per Shpetimin organizimi per here te pare i Nje festivali filmi shqiptar ne Londer?

Organizimi i Stinorit te Filmit Shqiptar te Londres Tetor 2005 eshte nje deshire per te njohur me mire vetvehten. Eshte nje etje per natyren shqiptare, driten, kripen e detit, malet dhe rete barabardha. Eshte nje bisede e vazhduar, here here e nderprere dhe fotografike. Eshte nje deshire e paperballueshme per te pare ndryshimet, jo vetem siperfaqsore por edhe ato te shpirtit te shqiptareve, eshte nje duel i pashpallur mentalitetesh dhe se fundi eshte nje detyrim moral ndaj atyre regjizorve, aktoreve dhe artisteve qe e vuajne dramen(at) e shqiptareve. Dramen e ikjes dhe te braktisjes; dramen e vetshkaterimit, tjetersimit dhe erozionit kulturor qe u pregatit per 4-5 dekadash dhe u shpalos sapo forca qe i shtypte shqiptaret u zhvendos nga faqja e dheut. Por aty do te kete dhe shenja shprese dhe rreze drite dhe sarkazem therese.
Perqasja ndaj Stinorit te Filmit Shqiptar ne Londer 2005 eshte nje tundim per te thene te vertetat dhe per te ndjere te pa thenat. Eshte nje rifreskim i kujdesshem i kujteses per te mesuar leksionet e fundit te historise sone ne menyre qe gabimet te mos perseriten. Eshte nje amanet midis te gjallesh per te pastruar ndergjegjen dhe per te mos mbetur dashakeq ndaj vete Shqiperise, shqiptareve dhe vetvetes. Stinori i Filmit Shqiptar ne Londer 2005 na kujton gjithashtu se; e mira lulezon dhe mbijeton edhe kur gjithshka duket e pashprese. Se midis nesh ka hapsire per te punuar, jetuar dhe dashuruar.
Dhenja e nje mundesie per krijimin e komunikimit midis publikut te ketushem me krijuesit e artit te shtate - Kinemase eshte dicka qe i kalon kufijte e nje shoqate , klubi artistesh apo grupimi kinemadashes.
Krijimi i ketij komunikimi ka rendesi te pallogaritshme te vetpastrimit te gjakut te turbulluar te shqiptareve ne diaspore. Ky komunikim, mendoj une, eshte jo vetem parakusht per te njohur njeri tjetrin, por edhe per te falur njeritjetrin per tema qe na shqetesojne per te kaluaren e afert per te tashmen dhe per te gjithekoheshmen, per ato qe jetojne tok me njeriun dhe qe quhen gjera te jetes ne celuloid.
Sepse ne kemi shume per te falur ashtu sic kemi shume per te ndertuar pas nje periudhe shkaterimesh dhe gerryerjejesh, pas kater dekadash thatesire dhe shterpesire, ne kemi etje kulmore per te thithur nga uji i magjishem i artit te kinemase, ne menyre qe te njohim c'kemi bere, c'kemi dreqosur dhe te mendojme ato qe nuk kemi filluar te bejme dhe qe NEVE na duhen vertet, per gjera te tilla sic jane: dashuria per njeritjetrin, dinjiteti njerzor dhe vetedija njerezore.
Mundesimi i ketij dialogu sysh ; syte e aktoreve me syte e spektatoreve eshte nje tufe bisedash trupore e shiprterore qe NE i kryejme ndonjehere pa vetedije dhe ne enderat tona apo ne seancat e meditimit. Per ato qe njohim dhe dime dhe per ato qe i perfytyrojme ne imagjinaten tone.
Ky dialog pasuron dhe ruan gjuhen tone shqipe qe brezi dyte i shqiptareve ketu ka filluar t'e humbase. Ne kete kendveshtrim eshte nje investim kulturor per komunitetin shqiptar te Mbreterise se Bashkuar dhe atij Londinez ne vecanti.
Sepse dihet qe detajet filmike, imazhet pamore te nderthurura me bisedat filmike apo fjalen jane te pashlyeshme nga kujtesa dhe filmi eshte mjeti fuqiplot i rruajtjes e pasurimit te gjuhes. Ndaj dhe ne duhet te bejme me shume per shumefishimin e krijimtarise filmike dhe tmeresisht me shume per rruajtjen , paraqitjen dhe shperndarjen e filmit shqip.
Nje festival filmi eshte ne funksion te ketij procesi jetik.Sepse duke bere kete; duke ngritur dhe inkurajuar Kinemane Shqipe, NE pasurojme dhe rruajme gjuhen dhe indetitetin tone kombetar, qe eshte, ne fund te fundit, nje pasuri e qenesishme ne familjen e kulturave europiane.
Stinori i Filmit Shqiptar ne Londer 2005 - me 5 - 9 Tetor, do te jete edhe nje auditor ku do te debatohet per te tashmen, per te kaluaren e vone dhe per arthmen e kesaj gjinije mjaft te rendesishme ne spektrin e gjinive te tjera te artit pamor dhe kultures sone kombetare.
Seminari i posacem qe do te mbahet paralel e nga fundi i Stinorit te Filmit, do te kete si synim pikerisht shqyrtimin, reflektimin dhe krijimin e kuvendit te atyre qe u dhemb ky realitet i Shqiptareve i shprehur ne imazhet levizese, te atyre qe e dashurojne gjinine e kinemase, te atyre qe pasurojne gjuhen dhe kujtesen shqipe, te atyre qe ndjejene kohen dhe projektojne radiografine e shoqerise Shqiptare ne levizje dhe drite hije.
Ne vetem sa do te krijojme nje ambient, ku te flitet ne menyre te matur dhe realizem per raportin e artit te shtate ne Shqiperi me shoqerine, shtetin dhe individin. Aty do te flitet per arritjet dhe percapjet e kesaj gjinije ne vitiet e fundit, per disa lindje te veshtira dhe per disa deshtime te rastit dhe pa planifikim.
-Dicka ne lidhje me kete projekt, kur si qysh do te zhvillohet, pjesmarrja, te ftuarit etj
Kjo ngjarje filmike per kinemane shqiptare, eshte e para ne Londer dhe ka ne program krijimet filmike nder me te mirat e viteve te fundit prej kineasteve Shqiptar. Aty do te cfaqen filmat me titra ne Anglisht te regjizorve qe kane bere emer ne valen e katert te regjizoreve shqiptar si: Fatmir Koci, Mevlan Shanaj, Artan Minarolli apo Edmond Budina. Gjithashtu do te kemi perseri kenaqesine te shijojme nje nga krijimet me te mira te Regjizorit te mirenjohur te filmit shume te kerkuar per diasporen shqiptare ne Mbreterine e Bashkuar 'Udha e Shkronjave'- Zotit Vladimir Prifti ne krijimin e tij me te fundit "Dasma e Sakos". Vladimir Prifti, se bashku me Dhimiter Xhuvanin dhe Zoti Isa Qosja nga Kosova Film perbejne nje treshe te paperseritshme nga fondi me i mire i kinematografise qe flet shqip dhe mundet te themi se prezenca e tyre ne ditet e Stinorit te Filmit ne Londer, do te jete nje nga surprizat me te kendshme dhe kersherite e publikut, pergjat diteve te stinorit.

Po keshtu ne kemi nderin te paraqesim perpara publikut Londinez, krijimet e nje brezi me te ri te krijuesve te sukseseshem nga Shqiperi e Kosova si Zoti Bujar Alimani, Burbuqe Berisha dhe Eno Milkani e Astrit Hyka dhe kjo do te jete nje tjeter frymemarje e fresket per kinematografine Shqiptare per te cilen publiku mezi pret qe ta shikoj. Une mendoj se keta kineaste sapo kane filluar te tregojne vetem 'majen e ajsbergut' nga bota e tyre premtuese.
Ne kemi shume ende per te pare nga keta talente te reja te Kinemase shqipefolese te niveleve evropiane. Filmat e tyre ne Stinaroin e Londres do te shuajne vetem nje kersheri qe keta emra te rinj kane krijuar me kameran e drejtuar mjaft thelle ne shpirtin e shqiptareve.

Ambjenti ku do te zhvillohet do te jete i nje kalibri dhe rangu me te larte Londinez si Riverside Studios Cinema. Ne vjeshten e 2005-ses te Londres nga 5 deri me 9 Tetor, shikuesit do te kene rastin te shikojne imazhet me te diskutuara te nje kinemaje ne rritje dhe zhvillim, te nje kinemaje qe po krijon profilin e saj duke lene pas periudhen e pas-diktatures dhe duke rritur gjithmone e me teper numrin e te interesuarve brenda dhe jashte Shqiperise.

Dhe ne diten e fundit Te Djelen me 9 Tetor 2005 pas dite do te shfaqen dhe diskutohen krijimet e nje brezi tjeter qe sapo ka nisur te hedh hapa te para ne aventuren e magjishme qe quhet KINEMA apo FILM. Ky do te jete nje rast i mire per te pare krijuesit e rinj qe jetojne ne Londer apo MB dhe qe kane preardhje nga Shqiperia apo Kosova. Te ftuar do te jene dhe Regjizore me pervoje nga Shqiperia dhe Kosova se bashku me nje te ftuar special qe do te ligjeroje per ceshtjet me te prekeshme dhe themelore qe shqetesojne sot krijuesit dhe regjizoret shqiptar te te gjitha brezave. Aty do te shkembehen ide dhe pervoja, do te lidhen miqesi dhe kontakte te fryteshme duke bashkuar keshtu kater breza kineastes ne nje jave te vetme ne Londren e vjeshtes 2005.
Ne fakt ne kete aktivitet te rendesishem per kineastet shqiptare ne pergjithesi, jane perfshire shume dashamires te filmit ne shqip te cilet kane dhene pa kursyer: kohen e tyre te cmuar, energjite dhe talentet e tyre organizuese, ndihme private financiare me te vetmin synim qe filmi shqip, kjo kinema qe NE kemi, te kete shikuesit e saj edhe ketu ne Angli.
I kemi hyre ketij projekti fisnik me qellime art-dashese dhe per nxitjen dhe perhapjen e kinemase shqiptare. Synimet tona jane thjesht dashamirese karshi kinemase dhe eshte e tepert te flitet per kostot dhe 'maloret e rastit'. Nje festival filmi ne mes te Londres eshte shume i kushtueshem, por dikush duhet ta beje kete dhe ne mirepresim ndihmen e mrekullueshme te Zt Fadil Maqedonski Restorant KOHA-s dhe te Zotit Nik Berisha prej Alantravel Group te cilet na e bene te disi te lehte barren.
-Cili do te jete mesazhi qe mendoni qe do te percjelle ky Festival per shqiptaret?

Ky Festival filmi, apo sic e quajtem ne ate, Stinor i Filmit Shqiptar, do te percjelli mesazhe qe vete rregjizoret kane perkushtuar talentin e tyre. Ne vetem sa japim nje mundesi per te shprehur dhe per te debatuar duke mundesuar zhvillimin e artit dhe kultures Shqiptare por dhe duke njohur Shqiperine ne Metropolitin e Londres, duker lidhur urerat e miqesise midis komunitetit shqiptar dhe komunitetit vendas Londinez, duke krijuar mundesi te reja dhe duke u shprehur.



Dicka per shoqaten

-Si ju lindi ideja e krijimit te nje shoqate te tille?
-Cili eshte planprogrami juaj?

ARBERIA eshte krijuar ne Janar 2004 nga nje grup miqsh, artistesh Shqiptare qe jetojne ne Mbreterine e Bashkuar te cilet huazuan rrenjen e mrekullueshme te njerit nga emrat e mrekullueshem te shqiptareve qe ka te beje me "punimin e tokes" "ARE - BERI" ose "BERI AREN" qe do te thote "punoj(me punue) aren" apo ne formen e mbiemrit :"are punues".
NE si qytetare Britaneze dhe si pasardhes te kesaj popullsie me te lashte te Kontinentit kemi kthyer veten tone nga zakonet me te mira te Shqiptareve ne shekuj qe jane: PUNA NE LIRI dhe DINJITETI NJEREZOR i shprehur ne ART. NE besojme se kjo, domethen te bazuarit ne djersen e ballit dhe vlerat universale njerezore do te jete rruga e perparimit dhe e vertetesimit te Shqiptareve ne Familjen e Popujve Europian.
Qellimet dhe synimet e Arberise jane:
Njohjen dhe perhapjen e artit Shqiptar ne pergjithesi.
Shkembimin kulturor te vlerave me te mira Shqiptare me ato Britanike.
Ruajtjen e vetedijes dhe njohjen e identitetit te lashte te shqiptareve, qe jetojne ne Mbreterine e Bashkuar por dhe mesimin nga kultura vendase.
Mundesimin dhe permiresimin e kanaleve te komunikimit midis Shqiptareve nga te gjitha trojet e tyre (Shqiptareve te Shqiperise, te Kosoves, te Maqedonise, te Serbise e Malit te Zi dhe te Camerise) dhe shoqerise Britanike.
Zgjerimin e mundesive per te perparuar ne shoqerine Britanike permes arsimimit, shkembimit kulturor te gjithanshem, botimit te letersise, artit filmik, ekspozitave te artit figurativ, festivaleve te kengeve dhe valleve etj.
Te ruaj dhe kaloj tek brezat e rinj Gjuhen Shqipe, pasurine tone Ilirishte, si nje nga kryevlerat e trashegimnise se shqiptareve kudo qe jane.
Gjithashtu, hidhini nje sy faqes elektronike www.arberia.co.uk per te pare dicka rreth nesh dhe rreth festivalit.
Shume shpejt, aty do te kete dhe hollesira te tjera te metejshme kur te vije koha e duhur rreth filmave, seminareve, punishteve artistike dhe rreth autoreve.
Mesazhi si kryetar i Shoqates Arberia per mergimtaret shqiptare ne Londer:

Ne duhet ta shikojme te verteten ne sy. Ne duhet te komunikojme ne te mire te zhvillimit. Ne duhet te fillojme te mendojme edhe per forma te larta te te shprehurit dhe krijimtarise duke bere qe Komuniteti Shqiptar ne Londer te renditet ne rradhen e komuniteteve me konstruktive te Londres shume kultureshe, te Londres se shekullit XXI. Ne duhet te jetojme si qytetare aktiv te njerit nga kryeqytetet e Botes dhe jo si tipa provincial te skutave Ballkanike. Ne duhet te shtrijme doren e bashkepunimit se kemi shume per te bere dhe shume per te ndryshuar. Ne kemi po ashtu shume per te treguar nga vlerat e mirefillta te kultures Shqiptare. Dhe ne fund, por jo pa rendesi, ne kemi nevoje per te shikuar dhe degjuar nga njeri tjetri dhe nga te tjeret.

Ju paca te gjitheve ne Stinorin e Filmit Shqiptar ne Tetor!

Shpetim Alimeta

Drejtor Eksekutiv i Stinorit te Filmit Shqiptar ne Londer

Gjuha Shqipe dhe politikat e organizuara institucionale - kohe të reja - probleme të vjetra në lëmin gjuhësor dhe identitetin tonë kombetar.

Gjuha Shqipe dhe politikat e organizuara institucionale - kohe të reja - probleme të vjetra në lëmin gjuhësor dhe identitetin tonë kombetar.

nga Shpëtim Alimeta

Në familjen e popujve te Europes jane te rralle popujt qe kane paguar kaq shtrenjte te drejten per te jetuar i lire e me dinjitet ne sy te qytetrimit Europian, sa populli shqiptar. Akoma me te rralle jane popujt qe kane patur nje gjuhe kaq te lashte sa shqipja dhe ne te njejtin kohe nje kristalizim dhe vetedije shtetformuese kaq te vone sa populli shqiptar pas ideve shtetformuese te Revolucionit Frances.
Por mund te thuhet me bindje se faktori i perbashket gjuhesor luajti rol te padiskutueshem ne shpetimin dhe ruajtjen e elementit shqiptar ne procesin e rilindjes sone kombetare.
Mundet te thuhet gjithashtu se gjuha per shqiptaret eshte po aq paresore sa c’eshte vet fluturimi per shpendin me te cilin ata jane identifikuar-shqiponjen.

Kjo paradigme u kuptua mjaft mire nga rilindasit tane atehere kur fatet e nje populli te percare ne gjashte njesi administrative (vilajete e sanxhaqe); te ngujuar nga pese lloje ligjesh te pashkruara / kanuneve te pa ndricuara nga arsyeja; me nje tradite shkrimi ne me shume se kater alfabete; krejt te verbuar gjer në marri ne tri fe, ndare ne dy nengrupe Tosk e Geg, si shqiponja dykrenare ne flamurin e tyre – e tera kjo mbyllur ne nje hapsire te thyer malore dhe shkembore me mungesa te theksuar komunikimi me krahinat e tjera ndervedi dhe me lidhje te nëmura me Kontinentin Meme-Europen.

Flamuri i Kastriotajve dhe gjuha e folur shqipe ne hapsiren shqiptare ne fund te shekullit 19te qene pothuajse te vetmit element qe i bashkonin shqiptaret me gjithe e dasite e barrierat e mesiperme. Ndaj dhe ata qe ishin udheheqesit e pare te formimit te shtetit Shqiptar, apo te Derguarit e pare ne Oboret dhe Kancelarite e Fuqive Europiane te atehershme per te kerkuar njohjen e mevehtesise se trojeve shqipe qene ne te njejten kohe: mesonjes, etnografe, shkrimtare, hartues alfabetesh, gjuhetare dhe studiues te ndritur te shqipes dhe vizionare largpames.

Kohet e fundit, kur po mbushet pothuaj nje shekull nga hedhja e themelet te shtetit modern Shqiptar dhe kur shqipja ka hyre ne mijevjecarin e saj te katert, si gjuhe e folur, duket se ka dale ne pah nje e keqe te cilen shqipja e ka pas pritur me pak nga ajo ane. Shqipja sot duket sikur therret me lemeri dhe kuje te thelle prej skutave pellazge “Zot me rruaj nga shqiptaret, se nga te tjeret rruhem vet”

Duket si kundershti dhe rrezik nga ato qe shqiptaret jo pak ja kane lejuar vetvetes shpesh ne te kaluaren, por qe kesaj here ka te bej me dicka me themeltare dicka qe lejon te dalloje shpirtin dhe karakterin e tyre kombetar te skalitur permes nje historie mijravjecare, te tretet sikur te kish ekzistuar, vetem ne kujtesen e qytetrimeve te Kontinentit Europian.
E pra, shqipja per te cilen jane flijuar apo tretur si qiriri mendjet me te ndritura per te cilen qen derdhur tere pasurite e fituara me gjak per te shtypur abetaret e para, per te cilen qene djeguar fshatra dhe krahina nga Otomanet dhe Patriakana e Ekumenike e Stambollit, qene mallkuar dhe helmuar njerez nga Patriakana Greke, qene burgosur mesonjes tek u mesonin vocerrakeve gjuhen e Ilireve; qene vene ne rrezik fshirje nga faqja e dheut fise te tera ne kohen e pushtimit Serb, tash po ndotej dhe baltosej nga vete shqiptaret.

Jane te njohura huazimet e gjuheve te ndryshme nga njera tjetra. Sidomos mes fqinjeve, marjet dhe dheniet, jane gjera te zakonte midis gjuhesh. Por dicka merret hua vetem atehere kur nuk e ke. Kopjimet dhe imitimet pa kriter e origjinalitet jane shenja te nje renie dhe kalbezim qe s’ka te bej me gjuhen sesa me arsye te tjera qe shpjegohen vetem po te marim ne hulmutim shberjen e krenarise morale te shqiptareve; shprishjen e vetëdijes se tyre, mohimin e vetvetes per nevoja tokesore qe te gjitha cojne ne zbehjen e shqipes si gjuhe qe i ka rrenjet tek origjina burimore e Qytetrimit Europian.
Kur nje gjuhe nuk mundet te eci me kohen, ne menyre qe te jetoj ajo ka tre rruge ose te rigjenerohet / zhdervillet, ose të marë hua, ose te zhduket nga faqja e dheut dhe te mbetet arkivave, skedave te hulmutimit apo varroset tok me njerezit qe e flisnin atë.

Cilen rruge po zgjedhin Shqiptaret per veten dhe gjuhën e tyre?
Duket sikur shqiptaret kane bere perzgjedhjen pa u menduar ose sikur akoma s’po kuptojen nga clloj qumshti apo uthulle do thithin.

Shqipja si gjuhe themelore e qytetrimit Europian po ndyhet dhe perlyhet keqas nga pushtetaret e po atij shteti qe i ka borxh edhe vet ekzistencen e vet kesaj pasurie.
Mjafton vetëm te degjosh te folmen e disa politikberesve, qe udhëheqin Shtetin tek cfaqen perpara kamerave gjithe ngrefosje dhe te kujtosh sikur shqipja paskesh humbur ate mekanizem hyjnor tremijevjecar per të shprehur mjaft mirë mendimin dhe shpirtin . Shqipja qe zotron celesin e shpegimit te mistereve ne Perendite e Olimpit dhe Dodone qenkesh leckosur nga ca që s’kan asnje ideal perpos synimeve te uleta materialiste dhe nje intelekt qe lën mjaft per të dëshiruar.
Nje pjese e Politikeberesve shqiptar duke vuajtur ne pjesen me te madhe te tyre, nje kompleks inferioriteti ndaj kultures perendimore kujtojne se mundet te behen pjese fizike e kesaj kulture politike nese belbezojne vend e pa vend, shpesh pa kuptim dhe shije, fjale dhe frazollogji ne anglisht, frengjisht, apo italisht.

Nderkohe qe veprimet dhe veprat tregojne thelbin e tyre Bizanto-bolshevik ata kujtojne se na ngazellejne dhe hedhin magji kur percartur ‘ngjyejnë’ nje gjuhe corbe me fjale te kopjuara majmunce nga regjistrat e “kolegeve” te tyre prej Oksidenti, nga Brukseli gjer në Uashington.
Ata kujtojne se, me te veshur nje xhakete ‘orale’ prej oksidenti munden me qenë fund e krye perendimore.

Për të kuptuar sa serioze eshte kjo ndotje nga majmuneria e ketyre polituceve mjafton t’i degjosh kur ligjerojne fjale pa lidhje sikur s’i thone per njerezit e popullit te tyre ne shqip, por sikur i thonë per perdorim (“konsum”) te jashtem, per t’u shitur dhe dukur, se sa perëndimore na qenkëshin dhe kush, ata qe ceshtjen e ceshtjeve (nenkupto; gurregulene e gurreguleve) kane akoma gjithë këto 12 vjet ‘listen e zgjedhesve’ dhe ‘KQZ-ne’.
Edhe sikur te kishin dalë nga filtrat e Kembrixhit apo auditoret e Harvardit, prapë se prapë, ndotja e gjuhës së pjeses më të madhe te Politkeberesve shqiptar nuk do të qe kaq rrumpalle dhe e cartur me fraza qe vetem shqip nuk jane.

Krekosja arrin kulmin dhe shenderohet ne marri kur me kopjimet e tyre shablloneske ata edhe fyejne ndergjegjen e shqiptarit.
Kujtoni si u thone “te ikurve” ose “ te arratisurve” ose “mergimtareve” me nje fjale italisht “Klandestinet” qe ka nota dhe ngjyra negative. Kjo jo vetem qe nuk eshte shqip por qe dhe shtremberon te verteten dhe realitetin per te kriminalizuar refugjatet dhe te ikurit shqiptar qe duke mos patur mundesi te emigrojne ne menyre te rregullt dhe te ligjshme perpiqen me rruge dhe mjete fatkeqe per te lene Atdheun dhe qe pastaj te fyen dhe keqinterpretohen nga foleset e TVSH-s (ose ne gjuhen e Televizionit Publik Shqiptar; “anocueset” apo “spikeret” ;-) “ (?!) apo ndonje nga shtetaret tane. Te ikurit gjate dhe pas eksodit te 90-tes sjellin ne shqiperi me shume se nje e treta të valutes, por kjo nuk mjafton per ndergjegjen e Politikeberesve te tanishem shqipetar qe ata te mos futen ne nje thes dhe te fyhen ne kete fare feje.Mjafton qe leksiku i tyre te jete njesh me Oksidentin e qytetruar dhe që pudra e hedhur në maskat e tyre të mos bjeri,pa te tjerat s’kanë rëndesi. Kështu?.

Te tilla lajthitje gjuhësore mundet të hasësh sa të të dhembi koka vetëm po te degjosh dhjetë minuta të lajmeve televizive shqiptare.
Duket sikur pasuria e mbledhur me mundim mbinjerezor dhe krijuar nga shpirti e popullit me te lashte te europes per mijera vjet, tani mundet te keqperdoret njesoj sikur te qe pa zot dhe te mos kish piken e vleres nga ca driteshkurter.
Besoj se ne gjirin e politikeberesve ne shqiperi ka individe shume te mire, atdhetarë te mirë nga parti te ndyshme, qe do te dijne te ndikojne per mire ne kete ceshtje madhore qe ka te beje me rruajtjen e pasurise me te njëmendët kobëtare.






















Por, le te sjellim disa shembuj qe s’kane te bejne vetem me fjalorin dhe te folmen e siperfaqshme por edhe me idete dhe veprimet ne thelb te nje pjese te majme te politikberesve shqiptar keto dy –tre dekadat e fundit te cilat kane dhe po sjellin nje erozion ne thesarin gjuhesor e ne kulture.

Kur Shqiperia po dilte nga nata 4 dekadeshe diktatoriale dhe kur u rilejuan ushtrimet e besimeve ne shqiperi ne fillim te viteve 90-te ndodhi nje nga gabimet e pafaleshme dhe tipike per “bujarine shqiptare” qe solli ne krye te Klerit Ortodoks Shqiptar, nje joshqiptar e nje i zgjedhur nga Patriakana Ekumenike e Stambollit, njefar Anastasi (2 Gusht 1992) vetem pak muaj nga zgjedhja e Berishes si President i Shqiperise. Kjo pakujdesi trashanike e Demokrateve qe qene ende ne eufori per fitoren e tyre pak muaj me pare ne Shqiperi, tashme ka filluar te shfaqet me permasat e verteta te demit ndaj interesava tona kombetare.

Tashme fjalori kishtar ortodoks po greqizohet; Prifterinjt dhe kleriket me preardhje shqiptare jane ne numer te vogel edhe pse ka shume te qe kane studiuar teologji ortodokse pa ndihmesen e KAOSH-it; perkthime dhe pasurime ne shqip te literatures Ortodokse kane ngelur ne nivelin qe kish ngritur Kristoforidhi me Nolin, dmth ne nivelin e gjysmes se pare te shekullit XX; Meshat shpesh, ne disa kisha dhe manastire, mbahen ne Greqisht edhe pse ne toke shqiptare dhe ne tufen ku flitet shqip. Kisha Ortodokse Autoqefale e Shqiperise (KOASH) qe ndertuar dhe krijuar me po aq mund, gjak dhe veshtiresi (si gjuha shqipe nder shekuj) dhe ja tani lihej ne krye te saj nje klerik qe nuk eshte e etnise shqiptare dhe qe shume here ka treguar qe bene punera te qarqeve shoviniste Greke dhe eshte duke keqpërdorur besimin e gjithe tufës Ortodokse Shqiptare, pa folur pastaj, per zhvleftesimin e gjithe mundit te Kristoforidhit, Fan Nolit e gjithe Klerit Ortodoks Shqiptar te pasluftes.
Ligjet e cuditshme, qe pasuan gjate presidences se Berishes e Mejdanit, ne lidhje me nenshtetesine/qytetarine bënë që Anastas Janullatosi te pajiset edhe me pashaporte shqiptare duke u bere dhe shtetas shqiptar per te anashkaluar dhe statutin e KAOSH-it dhe kushtetuten e zbutur te shqiperise. Imagjinoni si do te qe situata per nje klerik shqiptar te fese Ortodokse sikur te krijoheshin rrethanat (nese kurre ndonjehere…) per t’u vendos ne krye te kishes Ortodokse Greke apo Serbe. Imagjinoni cfare reagimesh do te kishte, cfare fushatash dhe mekaizmash do te viheshin ne levizje. Cfarë bejne Shqiptaret tani? “Hanë fiq” do të thoshte At Gjergj Fishta.

Ne fillim te viteve 90-te dhe sidomos pas 97-s ka patur njëaneshmeri gati ‘vetmohuese’ nga ana e shtetit shqiptar duke lejuar te hapen shkolla Greke dhe Turke. Pervec shkollave Greke ne nivelin 8-vjecar e te Mesem (te hapura gjate periudhes se Enverit) edhe te nivelit Universitar dhe Turke ne nivelin 8-te vjecar dhe Arsimi te Mesem, ne qytete ku nuk ka edhe pakica perkatese te mjaftueshme edhe per nje ‘kuartet harqesh’, duke thyer dhe injoruar parimin e reciprocitetit ne marëdheniet ndërkombetare. Dua te qartesoj se nuk asgje te keqe qe minoriteti Grek te shkollohet ne gjuhen e tyre ne shqiperi. Ne fak kjo eshte kuptuar dhe lejuar me kohe në Shqiperi.
Por nderkohe, asnje shkolle shqipe nuk eshte hapur ne Stamboll, Izmir, Athine, Janine, ku ka dhe sasira numerike teper te konsiderueshme te shqiptareve Arvanitas autoktone, te shqiptareve musliman ne Turqi qe erdhen/shkuan si rezultat i te parit pastrim etnik ne Europë, qe përfundoi me marveshjen Turko-Greke të Lausanës, brezit te trete te ikur ne Turqi ne kohen e gjenocidit të Rankovicit ne vitet 60-te dhe atyre qe kane emigruar keto 15 vitet e fundit ne Greqi. Autoritetet Greke javen e kaluar, per te paren here pohuan qe ka, te pakten gjysem milioni mergimtar shqiptar ne Greqi, si rezultat i ikjeve keto 15 vitet e fundit.

Ne Turqi ku jetojne gati njemilion shqiptar, i pari minister Arsimi qe e ngriti zerin per kete problem, per ishqytetaret e perkatesise shqiptare te Maqedonise, qe Zoti Pollozhani (Ministri i Arsimit te Maqedonise) veten 6-7 jave me pare. Pergjigjia e kolegut te tij Turk qe; “Nuk eshte paraqitur qofte edhe nje kerkese zyrtare per kete problem”(?!)

Mungesa e shkollave shqipe ne Turqi dhe Greqi eshte po aq fatkeqsi kombetare sa c’ishte dhe moslejimi i studimit te shqipes ne kohen e Milloshevicit ne Kosove, Luginen Metvegjes dhe Presheve dhe Mal te Zi.
Po keshtu, edhe Kryepeshkopi une ‘i ndritur’ Janullatos, ne viziten e tij ne Athine me 1999, kur u takua me ne Ministrine e Jashteme te Greqise nuk e ngriti fare problemin e Hapjes se nje Kishe Ortodokse Shqipe ne Athine apo ne Janine ne menyre qe tufa ortodokse shqiptare atje te pakten te shkoje ne nje mesh ku flitet dhe lutet shqip. Ka te dhena se Anastasi , ne fakt pengoi, edhe nje nisme te disa emigranteve dhe teologeve shqiptar ortodoks atje ne ate kohe, kur keta te fundit paten mare uraten dhe bekimin e vete Kryepeshkopit te Patriakanes Greke (?!)

A e shqeteson ky fakt, mospasja e një kishe ortodokse Shqipe në Greqi per shqitarë ortodoks, që kapin shifra qindramijera, të përndriturin Kryepeshkop të Kishes Autoqefale te Shqiperise, kur nuk ka lene gje pa bere dhe gure pa levizur, per një grusht minoritaresh Grek në Shqiperi qe te falen dhe sherbehen ne gjuhen e tyre? Ne fak kjo, më shumë se gjithëcka, eshte fryt i tolerances se mirnjohur fetare qe kane vete shqiptaret sesa është arritje e Kryepeshkopit, sic paraqitet nga shpurra e Anastasit sot. Ky vetem sa ndez dhe ndersen urat në dëm të ortodokseve shqiptar që vertet besojnë dhe ne dëm të përdorimit të shqipes kurdoherë ne shtëpitë e Zotit që flet edhe shqip, pervec gjuhëve te tjera. Sa i hireshem dhe i bekuar nga Zoti do te jete kjo njeanshmeri e Kryepeshkopit te KAOSH-it kete kemi filluar ndjejme, por shume shpejt do te shohim me qarte?
Sot, në hapsirat ku jetojnë shqiptarë, përvec Shqiperise, studiohet ne shqip përseri ne Kosove gjer ne nivelin Universitar, në Maqedoni gjithashtu në nivelin Universitar, sidomos pas Mareveshjes se Ohrit.
Eshte per tu permendur se; te dyja rastet e mesiperme erdhen si rezultat i rezistences se hapur dhe kryengritjes dhe jo si rezultat i Europianizimit te fqinjeve tane. Eshte gjithashtu per t’u permendur se perpara se te lejohej Universiteti i Tetoves, Qeveria Maqedonase kur diplomate dhe gazetare perëndimor i pyesnin se; ‘A jane lejuar shkolla shqipe ne Maqedoni ne nivelin Universitar?’, ata u tregonin Metrezene Universitare te Shkupit ku pergatitej kleri i fese Muslimane, duke i paraqitur shtrember shqiptaret sikur ata vec se kerkojne studime fetare islame dhe se nuk kane kerkesa per studime laike ne gjuhen e tyre. Ne fakt ky prezantim i njeanshem per shqiptaret fatmiresisht nuk u eci pasi shume shpejt u pane vertet endrrat dhe synimet arsimore te shqiptareve ishin vecse iluministe , humane dhe te bazuar fund e krye, në filozofine europiane.

Por nuk me hiqet nga mendja nje detaj qe e vura re herën e fundit kur isha në Strugë, pranë Ohrit. Tek po kaloja nje pasdreke ne rruge, u ndodha përane një rrjeshti qe po percillnin nje shqiptar të varfër që kish nderuar jetë. Te ziun , e kishin mbuluar me nje flamur jeshil qe kish shkrime arabe. E mora me mend dhe pyeta shoqeruesin tim nga Struga. Shqiptar eshte i ndjeri? ‘Po!’. me tha shoqeruesi. Po pse atehere e kane mbuluar arkivolin me flamur arab? E pyeta une.. Atehere shoqeruesi, qe kuptoi reagimin dhe habine time, u hap dhe foli:
“Eh more, Ky i mjeri eshte nga nje familje e keputur, dhe Hoxha i Xhamise se zones pereth per cdo te varosur ne kete menyre, merr ndihma nga misionare prej se largu Arabia Saudite, Kuvajti, Emiratet e Bashkuara”.Ai , gjithashtu me tregoi se si nje vit me pare, po i njejti hoxh kishte hequr flamurin shqiptar që familja (gruaja dhe vajzat qe kishte lënë pas i ndjeri ) kishin veshur arkivolin dhe e kishte mbuluar me flamurin jeshil e shkrime te shenjta arabe. Kur i vetmi djale, i cili sapo u kthye nga mergimi, kishte parë ketë ishte terbuar nga kjo dhe kish heq me dorën e vet ate mbulese jeshile qe eshte e huaj per shqiptaret.
Hoxha i zonës qe tranuar dhe kishte lën në mes ‘shërbesen’. Familja vazhdoi mëtej në zi, nderet e fundit sipas zakonit shqiptar.
Ky detaj, ilustron nje te verteteqë duhet ta kemi mire parasysh.

Misionaret jane misionare dhe bejne here punen e Zotit, qe eshte Një e për të gjithë, por here-here edhe punera te tjera te “zotërve” dhe djajeve te tyre. Shteti dhe qytetari i thjesht duhet ta kene mire këtë parasysh dhe te mos t’a nenvleftesojne, si gjer me tash, fenë dhe besimet ne shqiperi. Kur nuk qe shteti, tek fqinjët tanë, ishin institucionet e besimit dhe te fesë, ato qe ruajtën vetëdijen kombëtare.
Nga besimet / fete mund te mesohen gjera te mira ashtu sikunder mundet te perdoren edhe per gjema dhe te zeza botërore. Ne s’kemi perse te qëmtojme larg per të vertetuar këtë sesa pereth nesh ne Ballkan. Ne pergjithesi, ka nje harmoni midis tre feve dhe kater grupeve te medha te besimeve ne shqiperi.
Populli shqiptar dhe kultura shqiptare eshte mjaft tolerante ne pergjithesi por duhet bere kujdes se te tjeret mundet te keqperdorin besen dhe mirebesimin e shqiptareve. Per keto historia jone eshte e mbushur me shembuj, kur fete dhe besimet jane ndikuar nga jashte ne dem te perparimit dhe harmonise kombetare. Kujtoj ketu nderhyrjet e Portes se Larte me zjarr dhe hekur, mbi kryengritesit shqiptar dhe mbi klerin mysliman shqiptar per moslejimin e alfabetit dhe shqipes se shkruar sic eshte tani, gjate dhe pas Lidhjes se Prizerenti. Te njejten gje, por më me ashpërsi dhe shtypje përdoren dhe Turqit e Rinj ndaj rilindasve dhe ideve ndricuese kombetare ne pergjithesi, dhe ne shkollen shqipe ne vecanesi.
Sa per Patriakanen Ortodokse Ekumenikane dhe ate Greke te gjitha dihen tashme, cfarë krimesh dhe helmesh u kryen ndaj rilindasve ortodoks shqiptar per ta greqizuar, mbytur dhe zhdukur nga faqja e dheut. Mendimtaret e kohes se sotme ne shqiperi e dine se dy fete Ortodokse dhe Muslimane ne Shqiperi kane tradite te shkelqyer vellazerimi, paqeruajtese dhe bamirese. Por nuk duhet harruar fakti qe ne nivelin e perbotshem, keto dy fe vuajne nga mungesa e reformimit ne ceshtje kyce te ushtrimit te besimit. Ketu perfshihet dhe thelbi i problemit tone; Perdorimi i gjuhes shqipe dhe shqipezimi i ortodoksismit dhe myslimanismit ne pergjithesi, problem qe eshte i shtruar per zgjithje rilindasve shqiptar te shekullit te 21-te.
Por le t’I kthehemi temes.

Nje nga kryegabimet e Politikeberesve Shqiptare te Arsimit para gati 20 vjetesh ishte heqja e Lëndes se Gjuhes Shqipe nga sistemi is Arsimit të Mesëm të Përgjithshëm. Ketu e kane burimin dhe cthurja dhe përcatja e gjuhes se gazetareve te sotem, mosha e te cileve nuk i kalon te 30-tat, ne shtypin e shkruar dhe ate televiziv. Pjesa me e madhe e tyre i perkasin atij brezi qe e studioj Gjuhen Shqipe vetem gjer në klasen e 8-të, gjë që s’do shumë mend dhe vemendje te dallohet, në shqipen e tyre të lemeritshme.
E keqja eshte, jo se nuk degjon/lexon dot nje lajm apo program televiziv, ku keta te brezit te shqipes te sistemit 8-te vjecar jane me shumice, por nga fuqia e madhe ndikuese qe ka televizioni dhe shtypi elektronik, ben qe epidemia e sallates së prishur te perhapet ne mase me te gjere, gati pa kthim, tek brezi tjetër i me pasëm.

Janë te pakët ata politikan dhe gazetare që ke qef t’i degjosh për shqipen e tyre te kulluar, per elegancen e tyre të të shprehurit edhe pse mundet të mos jesh ne një mendje me c’ka thuhet.
Pervec mungeses se dinjitetit, atdhedashurise te paperfillshme dhe varferise se mendimeve te atyreve qe s’kan studiuar shkenca filologjike dhe teori politike, ose qe mundet te kene lexuar vetem nje liber ne gjithe jeten e tyre, edukimi i manget ne shkolla ne fushen e Gjuhes Shqipe eshte nje nga arsyhet qe situata eshte kaq e varfer ne fjalimet e ligjbërësve ne Kuvendin Popullor. Nuk ka brengosje me të madhe kur degjon pjesen me të madhe të Kuvendit të flasë dhe arsyetojë sikur të qe ne rrugë.

Mendoj se Ministria e Arsimit duhet ta ketë në krye te listës të detyrave të shtepise rifutjen e Lëndes se Gjuhes Shqipe perseri ne Shkollimin e Mesem njesoj sic eshte ne Pjesen me të madhe te Evropes Perendimore, ne UK dhe USA ne lidhje me studimin e gjuheve perkatese. Kjo eshte mjaft urgjente jo vetem ne Shqiperi por edhe ne Kosovë nëse duam që shqipja të flitet sic i ka hije.

Por duhet patur parasysh qe format dhe permbajtja e Lendes se Gjuhes Shqipe nuk duhet te jene si ato te para njezet vjeteve. Ne fakt ketu duhet kapur nje nga arsyet qe na benin ne te studionim Gjuhen me pertese, ngaqë librat ishin tejet te ngurte dhe shpesh te ndotur me ideologji socialiste dhe farepak i kushtohej vlerave te komunikimit ne situata te ndryshme te anes praktike. Po keshtu historia dhe preardhja e gjuhes shqipe dhe albanologjia ishte mjaft e pergjithshme dhe nuk te fuste thellë ne prova historike dhe kjo gjendje ka krijuar ate qe nje pjesë e madhe e shqiptareve kur argumentojne duken qe s’e kane idene kur diskutohet per preardhjen e gjuhes se tyre.
Mësimi i zhdërvjellet dhe i saktë i Gjuhes nuk duhet te kryhet për hir te gjuhës në vetvete, por si nje mjet i fuqishem komunikimi, si dicka qe na ben ne te shprehim qarte mendimet tona (kur shkruajme apo kur flasim apo dhe kur ënderrojmë), si dicka qe na tregon me mire se gjithcka se kush jemi, si dicka qe na jep ate qe quhet perkatesi dhe kujtese historike te bashkesisë sone kudo qe jemi. Une besoj se secili nga ne mund te ndikojë mbi gjuhen po aq sa dhe gjuha mundet te ndikoje tek ne se si mendojme.

Padija e shkrim-këndimit, i cili po dukej sikur, kurre më s’kish për t’u rishfaqur në Shqipëri duket sikur po rifiton perseri terren. Rrëmuja ekonomiko-shoqerore ne periudhen e sterzgjatur te “tranzicionit shqiptar” qe nuk po duket qe qenkësh (dhe nuk po bëhet aspak ) fare kalimtar, ka krijuar perseri kushte te padijes dhe panxenies famekeqe te shqiptareve, ngjashmerisht, kur u krijua shteti i pavarur i tyre. Eshte dështim qytetrues për cdo, nese edhe nje femij nuk shkon ne shkollë fillore të detyruar. Ligji këtu nuk duhet vetem te jete i prere dhe i rrepte por shteti duhet patjeter te krijoje mundesi të padiskutueshme, qe as edhe nje famije te mos mbese jashte mundesive te arsimit te detyruar. Nese do te matesh nje qeveri si duhet, shko dhe shikoji shkollat, hidhu nje shikim policave(rrojeve të rendit); bëj një shëtitje per të parë rruget dhe ne fund ndal per pak kohe(Zot na ruaj,vetem per pak kohe…) në ndonje spital sa per te vrojtuar gjëndjen.
Ne MB, cdo prindi mban përgjegjsi ligjore, nëse femija nuk shkon në shkollë. Edhe shtetet fqinje kane shembuj te mire ne kete drejtim Kroacia, Greqia e Bullgaria bejne te njejten gje.

Nuk duhen haruar pa permendur ketu dhe nje ‘ushtri’ e madhe e femijeve te ngujuar nga gjakmarja ne veri te shqiperise. Shoqeria dhe shteti shqiptar duket se nuk po bën asgjë qe dija dhe arsimi te arrije edhe tek keta femijë. Kjo eshte e pafalshme edhe per shoqerine qytetare shqiptare (OJQ-te perkatese) qe duket se e ‘ka pranuar’ nje gjendje të tillë. Nëse shteti shqiptar nuk po perparon te bëj dicka në aspektin e rendit dhe ate ligjor kundra gjakmarjes te pakten te bej dicka ne aspektin qytetar per keta femijët t’u mesoj atyre shkrim e kendimin, pasi ne te kundert ‘Ligji i pashkruar’ ka per te hedhur rrënje me thelle dhe ka per te marre dhenë nese parimet e qytetrimit nuk lexohen e pervetesohen nga ky brez.

Akademija Shqiptare e Shkencave. C’fare te thuash me pare per te? Mjafton vetem t’i hedhesh nje sy faqes se saj elektronike dhe do te harosh qe je duke soditur AShSh-in dhe si pa kuptim, kujton sikur je duke shkitur ne nje gjithnajë akademish të tjera, të vendeve dhe viseve te tjera. As edhe nje fjal ne shqip, more po edhe një fjale të vetme, ne Faqen Elektronike: http://www.academyofsciences.net/

Shqipja nenlokja do te thoshte: “ Me te tille miq, biro, s’ke c’i do armiqt,”
Cfarë te thuash me tej rreth mos botimit te fjalorit te plote (Gegenisht dhe Toskenisht) dhe te shumë pritur qe nga 1954 kur u botua Fjalori i Gjuhes Shqipe; mos kryerja dhe botimi i plote i Etimologjise se Gjuhes Shqipe; mos botimi i Historise se Albanologjise (në shqip dhe pse jo, në anglisht) mungesa e dhimbeshme e Fjalorit te Antroponomise dhe Toponomise Shqiptare e te tjera boshlleqe te pafalshme te Akademise Shqiptare te Shkencave e cila keto gati 15 viteve te fundit ne demokraci, i ka borxhe kolosale kulturës dhe mendimit shqiptar, ne liri.

Sa do kushtonte më tepër, nese i njejti material, apo dhe nje shkrim i vlefshem i disa akademisteve te ndritur te te mendimit shqiptar, do te botohej shqip ne faqen elektronike te Akademise Shqiptare te Shkencave per te shtuar pakëz dritëz më shumë, ne shumë ceshtje te Kultures ne pergjithesi apo identitetit dhe Gjuhesise ne vecanti? Ky ishte boshti i nje letre qe i dergova veren e kaluar dikujt që punon në njerën nga revistat qe botohen nga Akademia e Shkencave. i nderuari Zoteri, kishte te pakten kurajon te shkruante pergjigjen, ku me arsyetonte se “faqja elektronike eshte botuar ne gjuhen e Internetit - ne Anglisht” Haronte ky Zoteri, apo nuk e dinte se gjuha e internetit nuk eshte Anglishtja por sistemi dyziv i “Zero” dhe “Njishave”. Ky Akademist i stazhonuar i Akademise sone, na ngatëëronte pishen me bredhin, pasi pa dyshim merrte gjuhen e Bill Gejtit si gjuhe te internetit.(?!). Harronte ky zotni qe Akademija e Shkencave qe Shqiptare dhe paguhej nga taksapaguesit shqiptar. Cfar do të thoshte Konica, Kristoforidhi, Fan Noli, At Gjergj Fishta, Jani Vreto, Buda, Bogdani Jeronim De Rada Naim dhe Sami Frasheri, Pashko Vasa, Aristidh Kola e te tjere, e te tjere mendje ndritur, po te ngriheshin nga bota e pertejme dhe me rrebesh te ligjeratash te benin be per kete paradoks tipik famekeq shqiptaresh, tani kur shqiptaret e kane shtetin e tyre.
E pashë të udhës t’i dergoja (në anglisht sigurisht ;-) ketij Zotnije, nje tufe me libra te “Bazës se Informatikes” qe studiohet nepër Shkollat e Mesme, per ta ftilluar disi, por u ndala tek thoja me vete lutjen “Fali Zot, se s’dinë c’ka bëjne!

Per te qënë realist, gati ¾ te literatures sot ne Perendim, qe tregon apo flet per shqiperine dhe shqiptaret, ose eshte influencuar krejt ose eshte shkruar ne anglisht nga Akademistet e vulgut ultra-raciste Serb dhe Grek. Ne gjysmen e dyte shekullit XX kur NE s’lamë fletore dhe libreze te Leninit, Marksit dhe Stalinit pa e perkthyer nga Rusishtja ne Shqip, Akademia e Beogradit dhe ajo Greke nuk lane shpifje dhe sajesa perkatese pa botuar ne Anglisht.

Fatkeqsisht shume shkollare, gazetare dhe kerkues sot ne Perendim dhe ne Bote, u referohen qorazi ende vetem atyre qa kane shtremberuar cdo te vertet ne lidhje me shqipen dhe kombin shqiptar. Une e kuptoj cdo perpjekje qe behet ne kete drejtim, ne zbulimin dhe zbardhjen e se vertetes(ave) dhe ne publikimin e tyre ne Anglisht. Gjuha Angleze sot eshte ne Bote sic qe Latinishtja ne Mesdhe ne kohen e Perandorise Romake. Cdo përkthim në anglish i literatures dhe Albanologjise, më të mirë tonën, eshte aritje per kulturen tone. Ashtu sikurse eshte pasurim per letersine dhe mendimin shqip i cdo kryevepre ne Anglisht te perkthyer ne Shqip. Kujtoj ketu perkthimet e shkelqyera te Shekspirit nga Noli ne Shqip.

Por, mundet te pohoj i bindur dhe se, ne jemi ende vone dhe po humbet akoma kohe ne kete drejtim, por mos te kalohet ne skajin tjeter kur te harrohet fakti qe ka shume shqiptarë qe duan t’i dine te vertetat e kultures dhe identitetit te tyre në shqip qofte dhe per ta rikujtuar. Përsëritja është ‘mëma’ e gjuhës. Në kete kohë te gjithnajës së informacionit në anglisht, nëse shqipja nuk botohej e perdorej atëhere do të tretej në mjegullnajën e përbotëshme.

Nuk duhet harruar se ende 2/3 e tyre, ne mos me shume, nuk lexojne dhe nuk kuptojne anglisht. Edhe pse ka shume mes shqiptareve qe e zotrojne anglishten me mire se sa disa Akademista qe ne kemi, perseri eshte fyerje dhe shtirje t’u drejtohesh atyre, midis te tjereve, vetem ne kete gjuhe.
Perndryshe do te fashitet përfundimisht ai proces qe u nis me Pellazget qe studionin dhe ushtronin shkrimin fenikas megjithese ne vater flisnin Pellazgjish(dmth shqipen e vjeter), per t’u vazhduar me Ilirët/Epirotet qe megjithese flisnin shqip perseri papiruset dhe dokumentat i shkranin ne (Greqisht e vjeter)ose Latinisht dhe pastaj me Arberit/Arvanitasit qe perseri shkruanin dhe dokumentonin ne gjuhen e Bizantit (Greqishten e vjeter) dhe atë te Romës, më pas për te mberitur tek Arberit e bushtuar nga Otomanet te perdornin turqishten ne te gjitha nivelet e administrates…
E sot, pasardhesit e drejtperdrejt te Pellazgeve – Shqiptaret - perse te kene tendenca te ngjashme edhe pse e kane shtetin e Tyre (ndonëse në një formë tjetër nga ato te sistmit te skllavopronar, feudal, perandorak, apo theokratik) ndrushe nga pararendesit e tyre.

Nuk do shume mënd te kuptohet se, gjendja do te ishte krejt ndryshe per shqiptarët në Europen Jug Lindore nëse, të gjithe te origjines pellazge (Iliret/ Dardanët/ Epirotet / Arberit/Arvanitasit./ Albanet) nëse do te kishin shkruar dhe përdorur gjuhën e tyre disi, në një institucion te organisuar, gjuhën e tyre që e flisnin në vater qysh prej koheve që nuk mbahet mend edhe pse në më te shumten e rasteve administrativisht vareshin nga ndonje perandori apo institucion shpirteror i huaj. Po sot, qe e kemi shtetin dhe institucionet tona shpirterore kush na e ka fajin? Shteti apo aftesia jone per të patur shtetin shqiptar – shqipëdashes dhe përparimtar? Une mendoj se cështja është tek të dy nivelet.

C’fare presim nga të tjerët? Të na e mesojne gjuhen dhe drejtohen neve ne shqip? Njësoj si ai Kinezi tek programi gazetarisë hetuese, i kanalit televiziv TopChanel - “Fiks Fare”, qe eshte bere personazh popullor nder gjithe shqiptaret nga te dyja anet e kufirit shqiptar, tek korigjonte politikanet shqipare per saktesine e shqipes(!?)

Ne nje ‘Kumtese per shtyp’ te Akademise se Shkencave te Shqiperise leshuar me 27.10. 2004 njoftohej si vijon: “Thirrjes se Konferences ‘Gjuha Standarte shqipe dhe bota shqiptare sot” dhe u vendos te themelohet Këshilli Ndërakademik për Gjuhën Shqipe”
Nga cfare permenda me siper, shtrohet pyetja; Mbi c’baze dhe mbi c’shembull vetjak udhehiqet ne kete drejtim kaq me rendesi per boten shqiptare? Megjithese e vleresoj ne parim permbajtjen e ‘Kumteses per shtyp’, si tepër , tepër me rëndesi strategjike per hapsiren shqipfolese, gjykoj se Akademia e Shkencave te Shqiperise eshte duke treguar tash e 12 vjet:
Ø Munges te theksuar te rolit udheheqes ne fushen e Studimit te Gjuhes Shqipe por dhe tejcimit dhe ruajtjes se kesaj pasurie.
Ø Mos hulutimi i rrugeve dhe drejtimeve/burimeve te reja ne lidhje me origjinen e shqipes
Ø Vazhdimi me po të njejtat stile dhe forma si te para 90-tes te organizimit,mbylljes ndaj kontributit vullnetar te kerkuesve dhe hulmutuesve te tjere qe nuk jane pjese e asaj ngrehine apo partheoni
Ø Pozicioni prites dhe jojetesor në lëmin Gjuhësor dhe Albanologjik, në sfera te tjera përvec librave dhe ‘Doktoraturave’ qe mbesin vetem ne skedaret e pluhurosur te Akademise.
Nënëshkrimi i marveshjes Protokollare ne Ministrit te Arsimit, Zotit Memushi, me palen Greke per rishikimin dhe rishkrimin e teksteve te historise , e bere kjo, pa nje periudhe shkoqitje dhe shkembimi idesh me Historianet Shqiptar, Albanologet dhe Filologjine Shqiptare. Ka shume gjasa qe kjo “mareveshje” te jete e njeanshme, pa respektuar besnikerisht, parimin e ndersjellte ne mardheniet nderkombetare, njesoj si ne rastin e shkollave qe permenda me siper. Nuk do te cuditemi sikur keta jovertebrore te nënëshkruajne dhe një të ngjashme me Akademine apo Historianet e Turqise nese ata e ndjekan veten keq nga historia e shkruar e shqiptareve ne tekstet e shkollave, ku tregohen bëma dhe gjëma te Osmanllinjeve, Turgut Pashes, Skenderbeut , Ali Pash Tepelenës, Ded Gjolulit etj.etj. Keshtu historia e shqiptareve nuk do të qe me historia e tyre por historia e Akademive Joshqiptare te shteteve fqinje.

Mungesa e vemendjes dhe shvleftesimi qe po i behet shqetesimeve te emigranteve ne shtetet ku ende nuk jane lejuar dhe hapur shkollat shqipe per femijet dygjuhesh te emigranteve shqiptar jashtë shtetit amë, përbën nje nga kryeceshtjet e politikes sone te jashteme, por qe duket se eshte lëne, fatkeqsisht ne hije.Me tone roze, tashme eshte bere udhe, permendja dhe zhurma qe ben Politika Jone e Jashteme per tema te karakterit Nderkontinental dhe harohet ajo qe eshte pjesë e trupit, pjes e kombit (perkthimi mirefillt i termit “diaspore” ka lidhje shume te fuqishme dhe figurativisht ne kete drejtim “fara qe nxiret jashte”)

Mendoj se eshte detyrim moral dhe arsye madhore te karakterit jetik, per ngritjen e nje Ministrie te Posacme qe do te fillonte dhe kryente punen fisnike dhe kombetare ne kete drejtim. pushetaret e Kombit Shqiptar, i cili ka gati 1/3 e tij ne mergim dhe per keta duhet qe dikush te kujdeset dhe interesohet. Ministrija e Jashteme e Shqiperise duket se po harxhon shume energji dhe kohe ne fusha dhe ceshtje te karakterit rajonal dhe nderkontinental. Mendoj se ne kete ceshtje nuk mjaftohet vetem me vullnetin e mire e individëve nga bashkesite shqiptare perkatese apo duke ja lënë rastesise edhe truallin mjaft pozitiv, sidomos ne shtete si Suedia, Zvicera, ShBA-ja dhe Kanadaja dhe Britanija, qa ndajnë nje sasi te vogel, perafersisht 20-23% te gjithe te ikurve nga Shqiperia qe nga 90-ta e ketej. Perpjekja per pasurimin, trashgimin e gjuhes nuk do te thote urrejtje dhe frike qorre ndaj vlerave te gjuheve the pasurive të tjera botërore. Perkundrazi diaspore duhet ta mesojne (me te folur dhe shkruajtur) njesoj si vendasit gjuhen e atjeshme, kulturën e atjeshme, ligjet e atjeshme, por pa haruar dhe humbur ate te origjines. Shembuj te mire ka sa te duash ne kete drejtim,ne mënyre te vecante komuniteti Izraelitet ketu ne MB është rast që shum komunitete të tjera i krahasohen.

Shpesh, hulmutimi dhe përvetesimi i gjuheve te tjera ndihmon ne kuptimin, njohjen me te mire dhe zhdervjelltesimin e gjuhes Tende. Ky eshte ndoshta mekanizmi me i lasht i shkembimeve ne bote.
Zoterimi dhe nxenia e nje numri me te madh se një, te gjuheve, eshte tipar i njerezve erudit. Sidomos, pervetesimi i Anglishtes ne menyre te shkelqyer eshte tashme nje kondite e dores se pare, jo vetem, per cdo hulmutues, por edhe per cdo bujk qe kerkon te ece perpara ne jete. Por kjo nuk eshte parakusht dhe nuk te ben me te mencur automatikisht. Une besoj se, kur ka mangesi, ne pervetesimin e njohurive, rritjen e forces se mendimit dhe komunikimit ne gjyhen ametare, veshtire se mundet te pervetsohet shkelqyeshem, gjuha e dyte, qofte kjo edhe anglishtja.

Faqja e internetit te Dërgatave Shqiptare ne Bote, tashme, nuk eshte me nje dicka qefi por nje domosdoshmeri. Tani kur edhe dhjetvjecaret shqiptare ne mergim, edhe kur shoqeri dhe ‘Klube Lule Lakrash’ apo ‘Rritesit e Kërpurdhave’ kane faqet e tyre ne rrjetin elektronk, mungesa e Faqeve Elektronike nga Trupi Diplomatik ne Mbreterine e Bashkuar eshte nje mangesi qe e provojne cdo dite shume mergimtar shqiptar apo shtetas Britanez, qe duan te marin fletushka apo shkresa zyrtare te perkthyera ne anglisht apo ne shqip, materiale njohese qe kane lidhje me rregulloret apo ligjin, apo dhe lajme me karakter njohës per Shqiperine, Shtetin Shqiptar, turizmim, natyren, zakonet dhe gjendjen e shqiptareve ne MB apo Shqiperi.
Kjo gjendje eshte e njellojte sikunder ne Dergata te tjera te Shtetit Shqiptar ne shtete ku mundesite per gjera te tilla jane pa fund.
Edhe shteti me ri i Ballkanit, fqinji jon lindor, Maqedonia, që ka tradite shteterore dhe fuqi ekonomike me te paket se Shqiperia, e ka për bukuri, faqen e saj elektronike. Deri para disa javesh ky shtet, pra, as emrin nuk e kish/ka te sigurt mirpo kishte dhe ka nje vullnet vital per te ecur perpara, krijuar dhe forcuar perfaqsimin e tyre ne Bote.
E pra, Dergata Maqedonase ne Londer, qe nuk ka me shume, punonjes sesa ajo e jona dhe qe mbulon pervecese Britanine e Madhe edhe Irlanden dhe Islanden njekohesisht, gjen kohe dhe energji, di te kujdeset per gjerat te tilla elementare te prezences. Shteti, per mua, duket që nga pullat e postës e gjer tek sherbimi i kulturuar /ose jo / i Dergatave tona ne Bote.

Ndjekja e politikes se Dyerve, Dritareve, Mureve dhe Cative te Hapura ka ber qe Shqiperia te jete i vetmi vend ne Europe ku ilacet shiten pa perkthimin ne shqip te përmbajtjes dhe udhezuesve përkates. Kjo bëhet hapur, mu ne mes te dites, neper famarci te licensuara nga shteti Shqiptar. Kjo nuk eshte vetem ne dëm te gjuhes dhe praktikimit te shqipes por dhe ne dëm te shendetit te publikut/shtetasve qe duhet te jete nje nga prioritetet e cdo qeveriene ne vend e ne te gjitha kohet.


Ne Shqiperi edhe publikimi i dokumentave te administrates shteterore behet me nje gjuhë te pa korrektuar. Korektoret letrar dhe gjuhetaret, qe dihet perse u hoqen, por nuk dihen perse nuk po rivihen serish, (kësaj rradhe me objektiva te qarta), nëpër organe ku shtypet dhe perhapet fjala e ligjevenesve, qeveritareve, gjykatave e deri te TVSH-ja, ATSH-ja dhe Radio Tirana dmth shkurt, fjala e shtetit.

“Paketa Fiskale”, “Asocim e Stabilitet”, “Pakti”, “Gala”, “Drafti”, “Premium, “Integrimi” “background”, “campaign”, “Preventiv” jane disa “perla” qe zbukurojne kurroren e rreme, laroshe e kllouneske te organizmave te mesiperme.

E njejta situate vërehet edhe ne Kosovë e cila per ironi te fatit, te drejten me shkruajt e me u shpreh ne shqip, e ka fituar me shume gjak.te derdhur qe eshte ende i pa thare ne fushat e blerta te Kosoves.
Mund te kuptohet qe shtypja dhe dalldija e eger Otomane gjate gati 450 vjeteve te kete ndikuar ne shqipen e folur dhe ate te shkruar me vone me ca fraza turke dhe arabe, por kurresesi nuk mundet te kuptohet, pervec servilizmit, kapardisjes pas cdo tollumbaceje ne anglisht, frengjisht apo italisht, qe shqipja te ket rene kaq poshte, ne vetem 14 vjet ne Shqiperi dhe ne me pak se 4 vjet ne Kosove!


11. Perhapja e gjuhes eshte njera nga kushtet e mbijeteses se saj. Por kondita baze eshte lartesimi dhe persosja përmes krijimtarise ne gjini te ndryshme te artit dhe letersise. Me i fuqishmi dhe me kompleksi nga keto fusha eshte Arti Kinematografik. Në shqiperi ka dal si nevoje urgjente e kohes dhe e sistemit edukues, themelimi i Katedres se Kineasteve ne Akademine e Arteve. Mungesa e degës se Filmit / Kinemasë ne Akademine e Arteve, ka kohe qe ndihet, ne prurjet e zbehta dhe te dobeta te Magjise se Artit te Shtate ne Shqiperi, keto 15 vitet e fundit. Nderkohe qe letersia ka perparuar (kryesisht tregimi, romani dhe poezia), fal dhe liberalizimit te botimit te librave edhe ne Shqipen dialektore, gjuha Filmike dhe pregatitja e regjizoreve/ prodhuesve te Filmit ende i lihet rastesise, pa u kuptuar.
Kjo, midis te tjerave, ka bere qe ne televizionet shqiptare satelitore (?!) te mbushen me Telenovela të gjithëfar prurjeje si Meksikane, Braziliane, Argjentinase e gjer Kiliane sikur shqiptaret s’kane novela apo tregimet e tyre per tu filmuar dhe shfaqur ne TV duke perhapur keshtu gjuhen shqipe por edhe duke e kalitur ate nga perdorimi dhe sinteza filmike. Kjo mundet te kete disa shpjegime te ndamja nga bota Perendimore qe shkaktoj Enverizmi ne Shqiperi dhe Miloshevici ne Kosove, por kursesi nuk eshte arsyeja e vetme se po te qe kjo atehere do te jepeshin pa tjeter disa nga telenovelat e shkelqyera te kultures shoqerore Anglo-Saksone dhe jo te asaj me te korruptuares ne bote: Ameriko-Latines Edhe politika, per te vetmen here drejt, kendej eshte orjentuar(Drejt Aleances Atlantike), ndaj verejtja e mesiperme shkakton vertet habi.

Te vetmin xhirim Televiziv qe kam patur kenaqesine ta shikoja per te vrojtuar kuptuar jeten e perditshme te shqiptareve ka qene Telenovela e Ylli Pepos. Cfaqur me sukses vitin e kaluar ne TVSH.
Kjo eshte shume pak per nje komb qe ka shume c’te flase, enderoje, tregoje, qaje, qesh…jetoj. Matan kufirit, sapo u lejua liria e shprehjes filloj nje Telenovel qe i ka qendruar proves se kohes dhe po krijon me sukses audiencen e vet. Familja Moderne e RTK-s ndiqet tashme nga shume shqiptar ne Kosove dhe Jashte saj ne Diaspore. Nje pjes e shikuesve te regullt ne diaspore, kam te dhëna, qe jane jane nga shqiperia gjithashtu. Gjuha vecse naltohet, thjeshtezohet, zbukurohet-shkurt, jeton me kohen, kur ajo perdoret dendur ne te gjitha fushat e artit skenik dhe artit filmik-televiziv. Ministria e Arsimit, Qendra Kinematografike dhe Ministria e Kultures duhet patjeter te shkunden nga themelet dhe te shqetesohen per kete situate aspak te hijshme. Profesoret jane, etja per te mesuar e te rinjeve, eshte e pa diskutueshme, por edhe shume burime financiare nuk duhen. Mjafton qe deshira te jete e mire te te ndryshuar se te tjerat gjendjen. Mjafton qe disa nga qeveritaret e sotem te kene nga nje ‘roje’ me pak per nje vit dhe shpenezimet gjenden (ndonese ata jane shume moderne dhe i quajne keta “bodyguard” ; -).

12. Keto vitet e fundit, pervec letersise se shkruar, ka patur nje shperthim te pa pare ndonjehere me pare, ne hapsiren ku banojne shqiptare, arti i kenges se lehte.
Te gezon fakti qe nje numer i madh kengetaresh (esh) po arijne maja te reja per muziken e lehte shqiptare. Akoma me shume te gezon fakti kur ndjen dhe shikon se brezi i ri i pelqen dhe i ndjek keto krijime cilesore ne pjese te mire te tyre. Por sa e kote, qe kendimi ne anglisht i tekstit te kenges fituese te Festivalit Shqiptar te Kenges ne RTV. Anjeza Shahini qe eshte padyshim, nje nga talentet e reja te kenges shqipe, ndonese e veshur me ngjyra kombetare, ne prezantimin e pare te kenges sone ne Festivalin Europian ne Stamboll heren e fundit, kendoi kengen ne Anglish. Interpretimi i saj ne Anglisht jo se qe i dobet, perkundrazi, ajo luajti mjaft mire dhe ne nje gjuhe tjeter, por per mendimin tim nuk kishte perse.
Interpretimi i saj ne shqip ishte(dhe keshtu eshte zakonish kur kendohet ne gjuhen e Nenes) shume here me i bukur dhe me i persosur. Poezia e Agim Docit e jetesuar nga Muzika e shkelqyer e Edmond Zhulalit, rridhte mjaft embel dhe me art nga Anjeza ne shqip. Dihet qe ne Festivali i Evropes 95-97 % te kengeve tanime kendohen ne Anglisht por dihet dhe tjetra, se kjo eshte nje nga arsyet qe ai si ngjarje kulturore nuk meret me aq seriozisht nga kengetaret e vertet, pikerisht per kete sforcimin artificial te pjesmaresve ne nje gjuhe qe s’eshte e tyrja dhe ku mbizotron njetrajtshmeria, kopja dhe asimilimi.
Une do te thosha se si per here te pare qe e kishim ne ate pjesmarje te vonuar te kenges shqiptare ne Festivalin e Kontinentit tone, per hir dhe respekt te miliona shikuesve ne Diasporen Shqiptare, do ja vlente dhe do te duhej qe kenga te kendohej ne shqip. Po te kihet parasysh dhe fakti tjeter qe shume shqiptar nuk e dine, qe shqipja eshte gjuha me e vjeter e Evropes, atehere Zoti Gjergj Zheji, qe eshte per t’u pergezuar, i cili individualisht dhe pa u lodhur mundesoi pjesmarjen e kenges shqiptare ne ate Festival, do te vendoste ndryshe.

Kushdo që ‘ka vesh muzike’, nëse kish degjuar te dyja variantet, qofte edhe jo shqiptar, do te bente dallimin dhe votonte pro kenges ne shqip. Nese ne rast te kundert, ne fund te fundit, vajza ime trevjecare, si qindra mijra femije shqiptar dygjuhesh ne diaspore, qe kane lindur jashte shqiperise, do te kishin nje tjeter ndjesi kur te degjonin kengen e bukur te Anjezes ne shqip ne skenen e Festifalit. Dhe pa dyshim, do te ndjeheshin me shume kureshtare dhe krenare nga ato fjale qe kuptonin ne gjuhen e para ardhësve.
Në anën tjeter, raporti dhe shumellojshmeria e programeve televizive në shqip eshte mjafte e njetrajtshme. Nëse nuk ka politike te dites, zënka, kacafytje atehere ka ‘spektakle’ dhe vetëm spektakle muzikore. A thua sikur ne shqiperi nuk ka gjë tjeter. Të merrë malli per një dokumentar, analizë shoqerore, thellim interesant ne: ekonomi, histori, gjuhesi, shoqeri, estetike, ambjent, apo ndonje fushe tjeter ku ka interes te theksuar kombetar.
Eshte per t’u pershendetur nje nisëm e Top Chanel ne emisionin “Shqip”, mjaft te ndjekur te shqiptarët e diaspores, te drejtuar nga gazetarja Rudina Xhunga.

Keshtu pra, nuk ka ndonje filozofi ne rruajtjen e gjuhes.

Ruajtja e gjuhes eshte e lidhur pazgjidhsmerisht me degjimin, perdorjen dhe krijimin ne ate gjuhe, pa nderprerje dhe pa shtirje. Per femijet dygjuhesh te emigranteve shqiptar ne Bote, emisjonet e perallave, kenget, filmat vizatimor, lojrat ne gjuhen e te pareve, tek Programet Satelitore jane si copeza nderlidhjeje me pasurine e eterve dhe te pareve, nga ku merr rruge mesimi i gjuhes. Nese harojme kete kemi humbur bazat dhe thelbin e problemit.

Per te mos mjaftuar kjo, kur luhej ndeshja me e shumepritur ne historine e Futbollit te Kombetares sone, ajo me Kombetaren Greke, televzioni Publik Shqiptar i programit satelitor, per ironi te te eturve te degjimit te ndeshjes ne gjuhen shqipe ne diaspore, vajti dhe e transmetoi ndeshjen pa ze. Nje miku im u mundua atehere, te perdorte humorin, kur ne te gjithe ishim mjaft te indinjuar; ““He more bamke, se eshte me mire, se kush e degjonte ate komentatorin “TeVe-qel” me “Superliga” “Derbin” dhe “Shown” e tij””.Vertet leksiku i ketij te fundit eshte nje sallat ‘klasike’ ‘firmato’ prej TVSHje.
Gjendja, ne lidhje me perkujdesjen per gjuhen, eshte pak a shume e njejte edhe tek kanalet e tjere satelitor si: RTK, TopChanel, TVKlan, AlSat te hapsires televizive shqiptare. Fola me shume per TVSH-ne pasi akoma pjes te familjes time paguajn takse per te.

Pa le pastaj, po të analizojme programacionin qe ka me teprice, vetem politike, politike dhe me te shumten e rasteve, vetem politike mjerane. Vështirë se gjen dicka që të nguli perball ekranit. Dicka qe ndrise mendjen apo te frymezoje si njeri apo si shqiptar. Programet per femije, sidomos, jane nje shkretetire e vertet dhe paraqesin nje ceshtje mjafte te njohur, sidomos per familjet ne mergim, qe jane me shume se ¼ e Kombit Shqiptar. Duke ditur se gjuha eshte veshja e mendimeve, NE shqiptarët, që ende në aspektin kombetar kemi ceshtje te pa mbyllura jetësore, duhet patjetër të flasim shkëlqyeshëm dhe shkruajmë bukur, atë që na dallon ne nga të tjerët. Për ndryshe mundet të jemi një keqardhje e Kontinentit dhe Kulturës Europiane si në rastin e thënies se Samuel Johnsonit që shkruante :
“Unë ndjehem gjithmonë i ligësht, kur një gjuhë humbet, sepse gjuhët janë linja e gjakut të kombeve”. Zoti i madh, që është dhe krijuesi i gjithëshkaje, që e ka shpëtuar gjuhën shqipe për te paktën tre mijëra vite, do te krijoi mundesinë qe shqipja te naltësohet dhe jetojë edhe më tej.

Por sic thoshte Kristoforidhi “Ç’të bënjë Shënjt Jovani i gjorë, kur s’lëvizni këmbë e dorë”

Keto jane disa nga ceshtjet qe u mundova te shtjelloj në përqasjen time drejt këtij problemi madhor të qënies sonë kombëtare.


© Copyright Shpëtim Alimeta Shtator-Nëntor 2004 - Londer

Te gjitha te drejtat i takojne autorit te shkrimit. Nese botoni gjekundi artikullin e mesiperm, Ju lutemi jepni burimin dhe autoresine perkatese. Faleminderit.